Naukowe podstawy treningu we wspinaczce sportowej

Książkę otwiera rozdział poświęcony problemom związanym z definiowaniem wspinaczki sportowej jako subdyscypliny sportów wspinaczkowych, posiadającej swoiste cechy gatunkowe oraz rozdział zawierający obszerne studium historii tej dziedziny wspinania. W tym rozdziale Autorzy świadomie zastosowali przypisy zgodne ze zwyczajem panującym w naukach humanistycznych. W kolejnych rozdziałach stosowano przypisy nauk medycznych. W naukowym piśmiennictwie przedmiotu brakuje danych na temat podstawowych determinantów mistrzostwa sportowego, takich jak wiek czy staż zawodniczy. W dalszych rozdziałach autorzy przeprowadzili w tym zakresie własne obserwacje, których wyniki zostały zaprezentowane w tej monografii. Na podstawie danych literatury światowej oraz wyników badań własnych scharakteryzowano wspinacza sportowego w konkurencji „na trudność" pod względem typu budowy ciała, podstawowych wielkości ciała, wskaźników budowy ciała, składu ciała, cech długościowych i obwodów ciała. Ponadto porównano pod względem podstawowych cech somatycznych, w grupach kobiet i mężczyzn, wspinaczy uprawiających trzy różne konkurencje wspinaczki sportowej. Zakończeniem tego rozdziału była próba odpowiedzi na pytanie: jak bardzo czynnik budowy ciała warunkuje efektywność wspinaczki na sztucznej ścianie i skałkach? W tym miejscu pragniemy zauważyć, że publikacji poświęconych budowie ciała wspinacza jest dość sporo. Brakuje w nich jednak charakterystyki somatycznej wspinacza na najwyższym poziomie wyszkolenia (high elite). W zakresie tej problematyki autorzy prezentują w książce wyniki badań własnych. Przedstawiono w niej ponadto profil somatyczny wspinacza na różnych poziomach wyszkolenia zawodniczego. Rozdziały poświęcone sile, szybkości, wytrzymałości, koordynacji i gibkości zostały napisane w oparciu o najnowsze dane literatury naukowej, uzupełnione niepublikowanymi badaniami własnymi. Zaprezentowano też różne sposoby pomiaru wymienionych zdolności motorycznych i cech morfofunkcjonalnych. Ponadto dokonano porównawczego zestawienia wspinaczy na różnych poziomach zaawansowania pod względem tych właściwości. W oparciu o współczynniki korelacji liniowej i regresji wielokrotn‚j próbowano odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu czynniki siły, szybkości, wytrzymałości, koordynacji i gibkości determinują skuteczność wspinaczki. Rozdziały poświęcone tej problematyce zawierają ponadto praktyczne porady dotyczące metod treningu badanych zdolności motorycznych we wspinaczce sportowej. W książce znajduje się rozdział poświęcony trafności powszechnie stosowanych testów motorycznych. Badania w tym zakresie przeprowadzono dla dwóch poziomów zaawansowania wspinaczkowego. Treścią rozdziału 12 jest syntetyczny opis determinantów warunkujących efektywność wspinaczki na sztucznej ścianie i skałkach. Rozdział napisano w oparciu o wyniki badań własnych przedstawionych na tle innych prac w tym zakresie. W książce poruszono ponadto zagadnienie struktury czasowej treningu we wspinaczce sportowej, odwołując się do informacji znajdujących się w piśmiennictwie naukowym przedmiotu. W tym rozdziale zaprezentowano też różne modele periodyzacji treningu we wspinaczce sportowej.
W rozdziale poświęconym technice wspinaczkowej przedstawiono różne techniki wspinaczkowe oraz scharakteryzowano swoiste cechy ruchu wspinaczkowego, przedstawiono też ruch wspinaczkowy w świetle badań biomechanicznych. W zakończeniu wspomniano o podstawowych zagadnieniach uczenia się i nauczania ruchu wspinaczkowego. Reasumując: w pracy tej starano się syntezująco przedstawić wyniki badań dotyczących determinantów morfofunkcjonalnych we wspinaczce sportowej w wersji „na trudność". Ponadto, w oparciu o wnioski aplikacyjne płynące z cytowanych doniesień naukowych, przedstawiono wybrane metody treningu wspinaczkowego.

Spis treści:

Wprowadzenie 5
1. Próba definicji wspinaczki sportowej 11
2. Zarys dziejów wspinaczki sportowej. Od pierwszych wspinaczek w skałkach do wspinaczki sportowej na sztucznych ścianach 14
3. Podstawowe informacje na temat aktu ruchowego we wspinaczce sportowej 40
4. Wiek, staż zawodniczy oraz wiek rozpoczęcia treningu we wspinaczce „na trudność" 44
5. Budowa ciała we wspinaczce sportowej 48
5.1. Podstawowe wielkości ciała we wspinaczce sportowej 50
5.2. Proporcje ciała 53
5.3. Cechy długościowe i obwody ciała 55
5.4. Porównanie budowy ciała wspinaczy uprawiających różne konkurencje wspinaczki zawodnicze 57
5.5. Znaczenie budowy ciała we wspinaczce sportowej 61
6. Zdolności siłowe we wspinaczce sportowej 63
6.1. Budowa mięśni szkieletowych — podstawowe informacje 65
6.2. Znaczenie siły mięśniowej we wspinaczce sportowej 69
6.3. Znaczenie siły mięśni przedramion i ramion we wspinaczce sportowej 75
6.4. Utrzymanie wysokich możliwości siłowych w czasie wysiłku wspinaczkowego 77
7. Zdolności szybkościowe we wspinaczce sportowej 80
7.1. Maksymalna moc anaerobowa niekwasomlekowa i utrzymanie wysokich wartości mocy anaerobowej we wspinacze sportowej 80
7.2. Tempo narastania siły w czasie we wspinaczce sportowej 83
7.3. Aspekty aplikacyjne dotyczące treningu siły we wspinaczce sportowej 84
7.3.1. Główne metody kształtowania siły i mocy 86
7.3.2. Trening „Core" — stabilizacja głęboka i trening kompensacyjny 91
8. Zdolności wytrzymałościowe we wspinaczce sportowej 95
8.1. Systemy energetyczne do pracy mięśniowej 95
8.2. Znaczenie metabolizmu tlenowego we wspinaczce sportowej 97
8.3. Znaczenie metabolizmu anaerobowego we wspinaczce sportowej 104
8.3.1. Rodzaje wytrzymałości we wspinaczce sportowej 109
8.4. Metody treningu wytrzymałości we wspinaczce sportowej 117
9. Trafność testów asocjatywnych we wspinaczce sportowej 121
9.1. Wpływ parametrów budowy ciała na poziom sprawności specjalnej 126
10. Zdolności koordynacyjne we wspinaczce sportowej 132
10.1. Metody kształtowania koordynacyjnych zdolności motorycznych we wspinaczce sportowej 138
11. Gibkość ciała we wspinaczce sportowej 140
12. Układ czynników warunkujących mistrzostwo we wspinaczce sportowej 145
13. Struktura czasowa treningu wspinaczkowego 150
14. Technika wspinaczkowa 160
14.1. Technika chwytu i stopnia 161
14.2. Biomechanika ruchu wspinacza — podstawowe informacje 165
14.3. Techniki poruszania się 171
15. Nauczanie i uczenie się ruchu wspinaczkowego — podstawowe informacje 177
Bibliografia 182