Ultrasonografia stanów nagłych

Ultrasonografia zdobywa medycynę stanów nagłych!

Na izbie przyjęć, OIT albo bezpośrednio na miejscu wypadku stany zagrażające życiu szybciej i pewniej daje się rozpoznać przy użyciu ultrasonografów, dzięki czemu zdecydowanie wcześniej można przeprowadzić działania ratownicze.

Interdyscyplinarny zespół ekspertów złożony z internistów, anestezjologów i chirurgów przedstawia:
- Podstawy i koncepcję ultrasonografii w stanach nagłych (celowana ultrasonografia w stanach nagłych, E-FAST i FEEL)
- Ultrasonografię w stanach nagłych serca, płuc, opłucnej, brzucha, układu moczowego, tętnic, żył i narządów ruchu
- Ultrasonografię z użyciem środków kontrastowych i nakłucia pod kontrolą ultrasonografii

Dzięki zamieszczonym 350 rycinom Czytelnik krok po kroku uczy się rozpoznawania za pomocą ultrasonografii typowych obrazów charakterystycznych dla medycyny stanów nagłych. Na rycinach przedstawione zostały:
- Anatomia i sonomorfologia narządów
- Przebieg badania i możliwości jego optymalizacji
- Najczęstsze obrazy w stanach nagłych i ich diagnostyka różnicowa
- Dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne

„Ultrasonografia stanów nagłych” to praktyczny, interdyscyplinarny podręcznik dla lekarzy, którzy chcieliby wdrożyć ultrasonografię do diagnostyki ostrych i niejasnych obrazów chorobowych.

Spis treści:

I Podstawy, perspektywy i procedury
1 Podstawy fizyczne i techniczne ultrasonografii 3
Natalie Jaspers, Guido Michels
1.1 Podstawy fizyczne i techniczne ultrasonografii 4
1.1.1 Definicja ultradźwięków i ultrasonografii 4
1.1.2 Powstawanie, propagacja i odbiór fal ultradźwiękowych 4
1.1.3 Tryby obrazowania 8
1.1.4 Artefakty 8
1.2 Ustawienie urządzenia 12
1.2.1 Parametry urządzenia 12
1.2.2 Typy głowic 13
Piśmiennictwo 14
2 Zastosowanie ukierunkowanego badania ultrasonograficznego w stanach nagłych: czy kliniczna
integracja stwarza nowe możliwości 15
Raoul Breitkreutz, Dorothea Hempel, Guido Michels, Armin Seibel
2.1 Wprowadzenie: technika obrazowania w czasie rzeczywistym i zintegrowane protokoły oceny
ultrasonograficznej 16
2.1.1 Ultrasonografia w stanach nagłych w powiązaniu z kontekstem klinicznym 16
2.1.2 Ultrasonografia konwencjonalna vs ultrasonografia zintegrowana z klinicznym procesem terapeutycznym 17
2.2 Wymagania techniczne dla klinicznej integracji ultrasonografii: zastosowanie spersonalizowane 17
2.3 Integracja z badaniem przedmiotowym: badanie „points of interests” („tam, gdzie potrzeba”) 21
2.4 Możliwości integracji z algorytmem leczenia pacjenta: przykład zakrzepicy żył głębokich 23
2.5 Nowe możliwości integracji w interwencjach, monitorowaniu terapii i podejmowaniu decyzji
na podstawie uzyskanych efektów 23
2.5.1 Protokół FALLS 23
2.5.2 Kliniczna integracja w interwencjach: nakłucia pod kontrolą USG 23
2.5.3 Kliniczna integracja z wizytą lekarską i zarządzaniem procedurami 23
2.6 Możliwość integracji z procesami złożonymi (diagnostyką i terapią) 23
2.6.1 Reanimacja – ALS (advanced life support – zaawansowane zabiegi resuscytacyjne): ocena czynnościowa
za pomocą protokołu FEEL 24
Piśmiennictwo 25
3 E-FAST 27
Alexander Dinse-Lambracht, Eberhard Reithmeier, Armin Seibel, Raoul Breitkreutz
3.1 Podstawy 28
3.1.1 Wprowadzenie. Miejsce badania w algorytmie oddziału ratunkowego 28
3.1.2 Wybór i miejsce przyłożenia głowicy USG 28
3.2 Przebieg badania 29
3.2.1 Zagadnienia ogólne 29
3.2.2 Przygotowanie 29
3.2.3 Typowe projekcje, przebieg badania i sonoanatomia 30
3.3 Nieprawidłowości w uzyskanych obrazach 31
3.3.1 Wolny płyn w jamie brzusznej 31
3.3.2 Krwiak w klatce piersiowej, płyn w jamie opłucnowej 33
3.3.3 Płyn w worku osierdziowym, tamponada serca 33
3.3.4 Odma opłucnowa 33
3.4 Podsumowanie 35
Piśmiennictwo 36
4 Protokół FEEL 37
Daniel Kiefl, Armin Seibel, Guido Michels, Raoul Breitkreutz
4.1 Podstawy 38
4.1.1 Wprowadzenie 38
4.1.2 Wybór głowicy, sonoanatomia i projekcje ultrasonograficzne 38
4.2 Wykonanie badania oraz jego integracja z protokołem zaawansowanych działań resuscytacyjnych
(advanced life support – ALS) 40
4.2.1 Pojęcia ogólne 40
4.2.2 Przygotowanie 40
4.2.3 Przebieg badania 41
4.3 Odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia 42
4.3.1 Hipowolemia 42
4.3.2 Tamponada serca 42
4.3.3 Zator tętnicy płucnej 43
4.4 Jakościowa ocena czynności lewej komory 43
4.4.1 Czynność skurczowa lewej komory 43
4.5 Migotanie komór, PEA, pseudo-PEA 43
4.5.1 Migotanie komór 43
4.5.2 Aktywność elektryczna bez tętna: „prawdziwe” PEA 43
4.5.3 Aktywność elektryczna bez tętna: pseudo-PEA 44
Piśmiennictwo 44
II Ultrasonografia w stanach nagłych serca, płuc i opłucnej
5 Standardowe projekcje echokardiograficzne 47
Henrik ten Freyhaus, Volker Rudolph, Guido Michels
5.1 Echokardiografia przezklatkowa (TTE) 48
5.2 Echokardiografia przezprzełykowa (TEE) 48
5.2.1 Badanie: podstawowe informacje 48
Piśmiennictwo 54
6 Lewa strona serca 55
Henrik ten Freyhaus, Guido Michels, Roman Pfister
6.1 Ocena funkcji skurczowej i rozkurczowej lewej komory (LV) 56
6.1.1 Funkcja skurczowa lewej komory 56
6.1.2 Funkcja rozkurczowa lewej komory 58
6.2 Zastawki aortalna i mitralna 60
6.2.1 Zwężenie zastawki aortalnej 60
6.2.2 Niedomykalność zastawki aortalnej 63
6.2.3 Zwężenie zastawki mitralnej 65
6.2.4 Niedomykalność zastawki mitralnej 67
Piśmiennictwo 70
7 Choroba wieńcowa serca, ostra duszność, ostry ból w klatce piersiowej 71
Henrik ten Freyhaus, Guido Michels
Piśmiennictwo 74
8 Prawa strona serca 75
Henrik ten Freyhaus
8.1 Parametry morfologiczne 76
8.1.1 Prawa komora (RV) 76
8.1.2 Prawy przedsionek (RA) 77
8.1.3 Ruchomość przegrody 77
8.1.4 Przerost prawej komory 77
8.1.5 Płyn w osierdziu 78
8.2 Parametry hemodynamiczne 78
8.2.1 Oznaczenie PAPsyst i ocena zastawki trójdzielnej 78
8.2.2 Określenie PAPmean i ocena zastawki płucnej 79
8.3 Parametry czynnościowe 80
8.3.1 TAPSE – tricusid annular plane systolic excursion (amplituda ruchu pierścienia zastawki trójdzielnej) 80
8.3.2 FAC – fractional area change (zmiana pola powierzchni) 81
8.3.3 Wskaźnik Tei (myocardial performance index) 81
8.3.4 Prędkość ruchu pierścienia trójdzielnego w skurczu S’ (systolic signal velocity) 81
8.4 Minimalny protokół oceny echokardiograficznej prawej części serca 81
Piśmiennictwo 81
9 Choroby osierdzia, zapalenie wsierdzia, sercowe źródła zatoru 83
Henrik ten Freyhaus, Guido Michels, Roman Pfister
9.1 Choroby osierdzia 84
9.1.1 Płyn w osierdziu i zaciskające zapalenie osierdzia 84
9.2 Zapalenie wsierdzia 85
9.3 Poszukiwanie źródeł zatoru w sercu 87
10 Echokardiografia przezklatkowa – minimalny protokół badania 89
Henrik ten Freyhaus, Guido Michels
11 Płuca i opłucna 91
Peter Michael Zechner, Armin Seibel, Raoul Breitkreutz
11.1 Sononatomia i artefakty 92
11.1.1 Tkanki miękkie i kostna klatka piersiowa 92
11.1.2 Linia opłucnej i objaw ślizgania opłucnej 92
11.1.3 Tętnienie płuc 93
11.1.4 Artefakty rewerberacyjne 93
11.1.5 Linie B 93
11.1.6 Wybór głowicy USG 93
11.2 Przebieg badania 94
11.3 Płyn w klatce piersiowej 94
11.4 Odma opłucnowa 95
11.5 Obrzęk płuc / zespół śródmiąższowy 96
11.6 Konsolidacja płuc 97
11.6.1 Zapalenie płuc 97
11.6.2 Zator tętnicy płucnej 97
11.6.3 Niedodma uciskowa 97
Piśmiennictwo 98
III Ultrasonografia narządów brzusznych w stanach nagłych
12 Wątroba 101
Natalie Jaspers
12.1 Sonoanatomia i obrazy prawidłowe 102
12.1.1 Topografia wątroby 102
12.1.2 Podział wątroby na segmenty (wg Couinauda) 102
12.1.3 Struktury naczyniowe wątroby 102
12.1.4 Morfologia wątroby 102
12.2 Istotne obrazy patologiczne 107
12.2.1 Ostre zapalenie wątroby 107
12.2.2 Ostra wątroba zastoinowa 108
12.2.3 Ropień wątroby 108
12.2.4 Krwiak w wątrobie, zbiornik/zaciek żółci 110
12.2.5 Zawał wątroby 111
12.2.6 Ostra zakrzepica naczyń wrotnych 111
12.2.7 Zespół Budda–Chiariego 112
Piśmiennictwo 113
13 Pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe 115
Natalie Jaspers, Horst Kinkel
13.1 Sononatomia i obrazy prawidłowe 116
13.1.1 Topografia i anatomia pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 116
13.2 Istotne obrazy patologiczne 116
13.2.1 Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego 116

18.1.2 Morfologia nerek, moczowodów i pęcherza moczowego 160
18.1.3 Struktury naczyniowe nerek i pęcherza moczowego 161
18.2 Istotne obrazy patologiczne 162
18.2.1 Zastój moczu 162
18.2.2 Kamienie nerkowe i zwapnienia 163
18.2.3 Urazy nerki 164
18.2.4 Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek (ostre OZN) 165
18.2.5 Ostre zatrzymanie (retencja) moczu 166
18.2.6 Ostre zapalenie pęcherza 166
18.2.7 Skrzep i tamponada pęcherza 167
Piśmiennictwo 167
19 Narządy płciowe 169
Natalie Jaspers, Stefanie Hauslaib
19.1 Sonoanatomia i obrazy prawidłowe 170
19.1.1 Topografia, anatomia i morfologia ultrasonograficzna gruczołu krokowego, pęcherzyka nasiennego,
jąder i najądrzy 170
19.1.2 Topografia, anatomia i morfologia ultrasonograficzna macicy, pochwy, jajowodów i jajników 171
19.2 Istotne obrazy patologiczne 172
19.2.1 Ostre zapalenie gruczołu krokowego 172
19.2.2 Ostra moszna 173
19.2.3 Ciąża pozamaciczna 173
19.2.5 Zmiany torbielowate jajnika 175
Piśmiennictwo 176
V Doraźna ultrasonografia tętnic i żył
20 Tętnice i żyły 179
Christoph Feldmann
20.1 Tętnice zaopatrujące mózgowie 180
20.1.1 Zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej (ACI) 182
20.1.2 Zamknięcie światła tętnicy szyjnej wspólnej (ACC) 182
20.1.3 Zamknięcie światła tętnicy szyjnej wewnętrznej (ACI) 182
20.1.4 Zamknięcie światła tętnicy kręgowej 182
20.2 Tętnice obwodowe 183
20.2.1 Ostre zamknięcie światła tętnicy 183
20.2.2 Rozwarstwienia tętnicze 190
20.2.3 Urazy tętnic 190
20.3 Żyły 192
20.3.1 Zakrzepica żył głębokich miednicy i kończyn dolnych 192
20.3.2 Pozostałe zakrzepice 195
Piśmiennictwo 196
VI Ultrasonografia narządu ruchu w stanach nagłych
21 Narząd ruchu 199
Benedikt Friemert, Gerhard Achatz
21.1 Patologie ogólne 200
21.1.1 Krwiak 200
21.1.2 Zbiornik płynu surowiczego 200
21.1.3 Wewnątrzstawowe zbiorniki płynu 201
21.1.4 Ropień 201
21.1.5 Obrzęk 201
21.1.6 Zapalenie pochewki ścięgnistej 202
21.2 Bark 202
21.2.1 Zapalenie kaletki podnaramiennej lub podbarkowej 203
21.2.2 Wapniejące zapalenie ścięgna 204
21.2.3 Uszkodzenie stożka rotatorów 204
21.2.4 Płyn/zwichnięcie w stawie barkowo-obojczykowym 204
21.2.5 Zapalenie pochewki ścięgna mięśnia dwugłowego, zerwanie ścięgna mięśnia dwugłowego,
zwichnięcie ścięgna mięśnia dwugłowego 205
21.3 Staw łokciowy 206
21.3.1 Zapalenie kaletki (podskórnej) łokcia 206
21.3.2 Płyn w stawie łokciowym 206
21.4 Nadgarstek 207
21.4.1 Torbiel galaretowata (ganglion) w nadgarstku i stawach palców 207
21.4.2 Zerwanie ścięgna 207
21.5 Biodro 208
21.5.1 Zapalenie kaletek krętarzowych 208
21.5.2 Zbiornik płynu w stawie biodrowym 208
21.6 Kolano 209
21.6.1 Zapalenie kaletki przedrzepkowej i podrzepkowej 209
21.6.2 Torbiel Bakera 210
21.6.3 Zbiornik płynu w stawie kolanowym 211
21.6.4 Zerwanie ścięgna mięśnia czworogłowego uda 211
21.6.5 Naderwanie/zerwanie więzadła pobocznego piszczelowego 212
21.6.6 Zerwanie więzadła pobocznego strzałkowego 212
21.6.7 Zespół wierzchołka rzepki (entezopatia więzadła rzepki, kolano skoczka) 212
21.7 Górny staw skokowy 213
21.7.1 Zbiornik płynu w stawie skokowym 213
21.7.2 Achillodynia/zerwanie ścięgna Achillesa 213
VII Ultrasonografia z użyciem kontrastu i nakłucia pod kontrolą ultrasonografii
22 Ultrasonografia z użyciem kontrastu w nagłych sytuacjach 217
Benedikt Friemert, Gerhard Achatz
22.1 Warunki do przeprowadzenia badania i jego wykonanie 218
22.1.1 Przygotowanie pacjenta 218
22.1.2 Wykonanie badania 218
22.2 Wytyczne EFSUMB 219
22.2.1 Podstawy 219
22.3 Urazowe naruszenia ciągłości narządów 219
22.3.1 Podstawy 219
22.3.2 Obrażenia wątroby 221
22.3.3 Obrażenia śledziony 221
22.3.4 Obrażenia nerki 221
22.3.5 Obrażenia trzustki 222
22.3.6 Tętniak aorty brzusznej 223
22.3.7 Obrażenia jelita 223
22.3.8 Obrażenia ściany brzucha 224
22.3.9 Krwiaki śródbrzuszne i zaotrzewnowe 224
22.4 Ostre zaburzenia przepływu (perfuzji) 224
22.4.1 Podstawy 224
22.4.2 Zawał nerki 225
22.4.3 Zawał śledziony 225
22.4.4 Zawał wątroby 225
22.4.5 Ostre niedokrwienie jelita 226
Piśmiennictwo 226
23 Nakłucia pod kontrolą ultrasonografii 229
Guido Michels, Natalie Jaspers, Roman Pfister
23.1 Nakłucie żyły szyjnej wewnętrznej pod kontrolą ultrasonografii 230
23.1.1 Zagadnienia ogólne 230
23.1.2 Wskazania 230
23.1.3 Przygotowanie 231
23.1.4 Przeprowadzenie nakłucia żyły szyjnej wewnętrznej 232
23.1.5 Postępowanie po interwencji 233
23.2 Nakłucie wodobrzusza pod kontrolą ultrasonografii 235
23.2.1 Zagadnienia ogólne 235
23.2.2 Wskazania 236
23.2.3 Przygotowanie 237
23.2.4 Wykonanie punkcji 237
23.2.5 Postępowanie po interwencji 238
23.3 Nakłucie osierdzia pod kontrolą ultrasonografii 239
23.3.1 Zagadnienia ogólne 239
23.3.2 Wskazania 240
23.3.3 Przygotowanie 241
23.3.4 Przeprowadzenie nakłucia 241
23.3.5 Postępowanie po interwencji 242
23.4 Nakłucie klatki piersiowej (przezklatkowe) pod kontrolą ultrasonografii 243
23.4.1 Zagadnienia ogólne 243
23.4.2 Wskazania 246
23.4.3 Przygotowanie 246
23.4.4 Wykonanie nakłucia 247
23.4.5 Postępowanie po interwencji 249
Piśmiennictwo 249
Indeks 251