Fizjologia starzenia się Profilaktyka rehabilitacja

Spis treści

Proces starzenia się Krzysztof Duda
Określenia związane ze starzeniem się organizmu
Starzenie się indywidualne i jego rodzaje
Zdrowe starzenie się
Zwykle starzenie się
Chorobowe starzenie się
Proces osobniczego starzenia się a chorobowość
Czas wystąpienia choroby i/lub nieporadności
Związek starzenia się, przewlekłego zapalenia i choroby nowotworowej
Starzenie się a ograniczenia żywieniowe
Starzenie się populacji i zjawisko długowieczności
Szacowanie długości trwania życia ludzkiego
Zjawisko opóźnienia śmiertelności w późnym wieku
Trendy długowieczności
Teorie i kierunki badań nad procesem starzenia się organizmu
Stochastyczne teorie starzenia (mechanizmy zewnętrzne)
Teorie zaprogramowanego starzenia się (mechanizmy wewnętrzne)
Ewolucja a zjawisko starzenia
Piśmiennictwo
Rytmika dobowa - jej rola w wieku podeszłym
Grażyna Barbacka-Surowiak, Józef Surowiak
Charakterystyka rytmów biologicznych
Zegar biologiczny
Rytmy snu i czuwania
Melatonina i jej rola w procesach rytmicznych organizmu
Rytmika głębokiej temperatury ciała
Rytmika układu endokrynnego
Rytmika układu krwionośnego
Piśmiennictwo
Psychologiczne aspekty starzenia się i starości Jan Blecharz,Małgorzata Siekańska
Etapy i kryteria psychologiczne okresu starości
Postawy osób starych wobec zmian związanych ze starością i starzeniem się
Stereotypy dotyczące starzenia się i starości
Psychologiczne uwarunkowania poczucia jakości życia i znaczenie wsparcia społecznego
Zakończenie
Piśmiennictwo
Budowa i skład ciała człowieka w aspekcie starzenia Krzysztof Duda
Badanie składu ciała
Organizm badany jako całość
Poziom narządowy badania składu ciała
Poziom komórkowy badania składu ciała
Poziom molekularny badania składu ciała
Poziom atomowy badania składu ciała
Równowaga energetyczna organizmu w starszym wieku
Składniki całkowitego wydatku energetycznego
Trudności w definiowaniu podstawowego wydatku energetycznego
Termogeneza okołoposiłkowa
Terrnogeneza wysiłkowa
Zmiany równowagi energetycznej organizmu z wiekiem
Przemiany energetyczne a wielkość narządów
Tempo przemiany podstawowej w starszym wieku
Termiczna odpowiedź na dowóz pokarmów w starszym wieku
Wydatek energetyczny a ruchliwość w wieku starczym
Zmiany masy tłuszczowej i beztłuszczowej (w tym masy mięśniowej) z wiekiem
Dwa typy badań składu ciała: przekrojowe i długoterminowe
Styl życia a skład ciała w starości
Wpływ zrnian dietetycznych
Wpływ zmian aktywności fizycznej
Sarkopenia wieku starczego a czynność mięśni
Pojęcia sarkopenii, miopenii i dynapenii
Sarkopenia w połączeniu z otyłością
Wybrane zagadnienia związane z otyłością wieku starczego
Zależność zmian ilości tłuszczu i masy beztłuszczowej
Aktywność fizyczna a otyłość
Ryzyko demencji starczej u otyłych
Szczytowa masa kostna a łamliwość kości w wieku starczym
Teoria optymalnej masy kostnej
Zagadnienie „siły kości", czyli wytrzymałości kostnej
Osiąganie szczytowej masy kostnej
Piśmiennictwo
Procesy biochemiczne w starzeniu Grzegorz Bartosz
Zmiany biochemiczne zachodzące podczas starzenia się: wielokierunkowość
Które składniki organizmu decydują o tempie starzenia się?
Jakie reakcje warunkują proces starzenia?
Reakcje reaktywnych pochodnych tlenu
Szczególna rola mitochondriów?
Glikacja białek
Inne modyfikacje białek
Spowolnienie metabolizmu białek
Akumulacja lipofuscyny
Antyoksydanty, dieta a starzenie
Piśmiennictwo
Ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy - starzenie się fizjologiczne i profilaktyka Marian H. Lewandowski
Wstęp
Ośrodkowy układ nerwowy
Komórki nerwowe
Neurogeneza
Neuroplastyczność
Długotrwale wzmocnienie i osłabienie synaptyczne
Komórki glejowe
Profilaktyka
Podsumowanie
Piśmiennictwo
Zmiany w narządzie wzroku związane z wiekiem Maria Starzycka,
Ewa Starzycka-Bigaj
Zmiany anatomiczne
Aparat ochronny gałki ocznej: powieki, spojówki, narząd łzowy
Gałka oczna
Ośrodki przejrzyste oka: rogówka, płyn przedniej komory,soczewka, ciało szkliste
Błony gałki ocznej: twardówka, błona naczyniowa, siatkówka
Zaburzenia widzenia
Choroby oka związane z wiekiem
Zaćma starcza
Związane z wiekiem zwyrodnienie piamki
Profilaktyka i rehabilitacja w zmianach w narządzie wzroku związanych z wiekiem ... 126 Piśmiennictwo
Procesy starzenia w obrębie tkanek miękkich i kości twarzy ze szczególnym uwzględnieniem układu stomatognatycznego
Jan Zapala, Mariusz Szuta
Ogólna charakterystyka zmian estetycznych w obszarze twarzy związanych
z wiekiem
Anatomiczne i czynnościowe wykładniki starzenia się jednostek estetycznie jednorodnych twarzy
Czoło
Powieki
Nos
Policzki
Wargi
Zmiany zachodzące z wiekiem w szkielecie czaszki twarzowej
Układ stomatognatyczny a starzenie się
Zęby
Przyzębie
Błona śluzowa jamy ustnej
Język
Gruczoły ślinowe
Stawy skroniowo-żuchwowe
Wprowadzenie do chirurgii odmładzającej twarzy
Współczesne możliwości odbudowy masy kostnej w zaniku starczym kości szczękowych
Problemy leczenia implantoprotetycznego u pacjentów w wieku podeszłym i senioralnym
Rehabilitacja układu stomatognatycznego w wieku starczym
Piśmiennictwo
Zmiany w narządach laryngologicznych i ich schorzenia wynikające ze starzenia się organizmu Jacek Skladzień, Jerzy Tomik, Jolanta Gawlik,
Maciej Wiatr, Patryk Hartwich
Piśmiennictwo
10. Starzenie się układu sercowo-naczyniowego Kalina Kawecka-Jaszcz,
Marek Rajzer, Michal Terlecki
Wstęp
Zmiany w obrębie łożyska naczyniowego w procesie starzenia
Nadciśnienie tętnicze
Sztywność dużych naczyń tętniczych
Dysfunkcja śródbłonka
Miażdżyca
Układ współczulny
Hipotonia ortostatyczna oraz poposiłkowa
Zmiany w sercu w procesie starzenia
Zmiany strukturalne miokardium
Choroba niedokrwienna serca u osób w wieku podeszłym
Układ bodźcotwórczo-przewodzący serca
Aparat zastawkowy
Podsumowanie
Piśmiennictwo
Proces starzenia się pluć Mieczyslaw Pokorski,Michał Walski,Justyna Antosiewicz-Pytka
Czynność płuc
Ultrastruktura tkanki płucnej i surfaktantu
Implikacje kliniczne, profilaktyka, rehabilitacja
Piśmiennictwo
Fizjologiczne procesy starzenia się przewodu pokarmowego
Tomasz Mach, Jacek Czepiel
Wstęp
Jama ustna
Żołądek
Jelito cienkie i grube
Motoryka przewodu pokarmowego
Peptydy przewodu pokarmowego
Anoreksja
Wątroba
Drogi żółciowe
Trzustka
Podsumowanie
Piśmiennictwo
Nerki u osób w wieku podeszłym Olgierd Smoleński, Agnieszka Pardala,Witold Smoleński
Wstęp
Patogeneza starzenia się nerek
Zmiany struktury nerki starczej
Funkcja nerek u osób w wieku podeszłym
Nerkowy przepfyw krwi
Filtracja kłębuszkowa
Badanie czynności nefronu
Klirens nerkowy
Frakcja filtracyjna
Maksymalny transport kanalikowy
Czynność klębuszków nerkowych u osób w wieku podeszłym
Czynność cewek nerkowych u osób w wieku podeszłym
1Wytwarzanie moczu
Bilans wodny organizmu
Nerkowa regulacja gospodarki elektrolitowej
Sód
Potas
Wapń
Fosforany
Wydalanie kwasów
Czynność endokrynna nerki
Podtrzymanie dobrostanu nerek u osób w wieku podeszłym
Specyficzne problemy geriatryczne związane z układem moczowym
Nietrzyrnanie moczu
Zakażenia układu moczowego
Podsumowanie
Piśmiennictwo
Kość - procesy starzenia Tadeusz Niedźwiedzki
Architektura kości
Tkanka kostna grubowióknista
Tkanka kostna drobnowlóknista
Tkanka kostna gąbczasta
Tkanka kostna blaszkowata
Komórki tkanki kostnej
Osteoporoza
Złamania towarzyszące osteoporozie
Złamania nasady dalszej kości promieniowej
Złamanie nasady bliższej kości udowej
Złamania nasady bliższej kości ramiennej
Złamania kręgosłupa w osteoporozie
Narząd ruchu u osób w wieku podeszłym. Urazy układu narządu ruchu
Uszkodzenie stożka rotatorów
Zespól ciasnoty podbarkowej
Adhezyjne zapalenie torebki stawu barkowego (zamrożony bark)
Zerwanie ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia
Zmiany zwyrodnieniowe barku
Choroba Dupuytrena
Zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych
Zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych
Zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych oraz stawów kręgosłupa
Paluchy koślawe, palce młotkowate
Zapalenie rozcięgna podeszwowego
Piśmiennictwo
Starzenie się mięśni szkieletowych człowieka
Wstęp
Spadek siły mięśniowej i masy mięśniowej z wiekiem
Wiek a siła mięśni
Wiek a masa mięśni
Kryteria rozpoznania sarkopenii
Jakość tkanki mięśniowej a wiek
Spadek jakości mięśni w procesie starzenia się
Spadek jakości pojedynczych włókien mięśniowych w procesie
starzenia się
Przyczyny utraty masy mięśniowej i siły mięśniowej w procesie starzenia się
Rola aktywności ruchowej w przeciwdziałaniu atrofii starczej
Piśmiennictwo
Wybrane aspekty fizjologii i patofizjologii starzenia się skóry
Anno Wojas-Pek, Andrzej Kazimierz Jaworek
Starzenie wewnątrzpochodne skóry
Starzenie zewnątrzpochodne skóry
Metody prewencji i terapii starzenia się skóry
Piśmiennictwo
Hematologiczne i reologiczne zmiany w procesie starzenia
Zbigniew Dąbrowski, Aneta Telegtów
Hematopoeza i krew
Hematopoeza w życiu embrionalnym
Hematopoeza i krew postnatalna
Dane ogólne krwi
Krwinki czerwone (erytrocyty)
Krwinki białe (leukocyty)
Limfocyty T i B
Płytki krwi (trornbocyty)
Korzystne czynniki wzbogacania krwi
Właściwości reologiczne krwi osób starszych
Odksztalcalność erytrocytów
Erytrocyty a lepkość krwi u osób starszych
Agregacja u osób starszych
Fibrynogen u osób starszych
Trening a właściwości reologiczne krwi u osób starszych
Piśmiennictwo
Układ odpornościowy u osób w starszym wieku. Fizjologia -
profilaktyka - rehabilitacja Krystyna Obtulowicz
Fizjologia starzenia się organizmu
Fizjologia układu odpornościowego
Odporność nieswoista
Układ białek dopełniacza (komplementu)
Interferony (alfa, beta, gamma)
Lizozym
Białka ostrej fazy
Komórki żerne
Komórki NK
Chemokiny
Czynnik martwicy nowotworu - TNF
Odporność swoista
Swoista odporność humoralna
Swoista odporność komórkowa
Zjawisko wypaczonej reakcji odporności
Struktura układu odpornościowego człowieka
Narządy limfatyczne
Komórki układu odpornościowego
Rozpuszczalne składniki układu odpornościowego
Wiek starszy i odporność
Autoimmunizacja w wieku starszym
Alergia w wieku starszym
Profilaktyka i promocja zaburzeń odporności w wieku starszym
Piśmiennictwo
Bilans wodny w procesie starzenia Zbigniew Szygula
Jakie są główne przyczyny sprzyjające powstawaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej związane ze starzeniem?
Przyczyny upośledzenia pragnienia
Odwodnienie i jego postacie
Skutki odwodnienia
Objawy odwodnienia
Zapobieganie odwodnieniu
Wnioski
Piśmiennictwo
Układ hormonalny w procesie starzenia się Barbara Bilińska,Anna Hejmej
Wprowadzenie
Zmiany morfologiczne i czynnościowe gonady żeńskiej w procesie starzenia
Zarys fizjologii żeńskiego układu rozrodczego
Mechanizmy prowadzące do ustania gametogenicznej i hormonalnej aktywności jajnika. Menopauza
Zmiany morfologiczne i czynnościowe gonady męskiej w procesie starzenia
Mechanizmy prowadzące do osłabienia czynności hormonalnej jąder
Zaburzenia czynności plemnikotwórczej jąder
Zmiany czynności hormonalnej pozostałych gruczołów dokrewnych w procesie
starzenia
Zmiany w wydzielaniu hormonu wzrostu i IGF-1
Zmiany aktywności hormonalnej szyszynki
Zmiany aktywności hormonalnej kory nadnerczy
Klotho - „hormon młodości"?
Podsumowanie
Piśmiennictwo
Zaburzenia funkcji układu moczowo-płciowego w wieku podeszłym Marek Wyczólkowski, Bohdan Pawlicki
Piśmiennictwo
Procesy starzenia się żeńskiego układu rozrodczego Alfred Reroń
Andrzej jaworowski
Piśmiennictwo
Seksualność osób starszych Zbigniew Lew-Starowicz
Wprowadzenie
Badania nad seksualnością osób starszych w okresie do końca lat sześćdziesiątych XX wieku
Badania nad seksualnością osób starszych w okresie 1970-1989
Badania nad seksualnością osób starszych w okresie 1989-2009
Wiek średni
Seksualność po 70 roku żyda
Seksualność a aktywność fizyczna i zdrowie
Czynniki sprzyjające aktywności seksualnej w starszym wieku
Piśmiennictwo
Wpływ starzenia się na wydolność fizyczną człowieka
Jerzy A. Żolądź, Joanna Majerczak
Wstęp
Wskaźniki wydolności fizycznej w wysiłkach długotrwałych
Próg mleczanowy
Maksymalny minutowy pobór tlenu
Czynniki warunkujące maksymalny pobór tlenu
Wpływ starzenia się na maksymalny pobór tlenu
Przyczyny spadku VO2max u osób w starszym wieku
Wskaźniki wydolności fizycznej w wysiłkach krótkotrwałych o dużej intensywności
Wpływ starzenia się na siłę i moc mięśni szkieletowych
Aktywność fizyczna osób w starszym wieku
Trening sportowy osób w starszym wieku
Trening rekreacyjny osób w starszym wieku
Trening wytrzymałościowy osób w starszym wieku
24.10.4. Koszt energetyczny wysiłków wytrzymałościowych osób w starszym wieku
Pobór tlenu a możliwości wysiłkowe osób w starszym wieku
Trening siłowy osób w starszym wieku
Adaptacja do treningu osób w starszym wieku
Ograniczanie spożywanych kalorii a wydolność fizyczna i długość życia
Piśmiennictwo
Niektóre aspekty żywienia ludzi w podeszłym wieku
Jędrzej Antosiewicz
Wprowadzenie
Witamina D3
Witamina D3 a nowotwory
Witamina D3 a grypa i przeziębienia
Witamina D3 a nadciśnienie i choroby serca
Cukrzyca
Mięśnie a witamina D3
Stężenie witaminy D3 w surowicy krwi
Toksyczność witaminy D3
Pokarmowe źródła witaminy D
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe - kwasy omega-3 i omega-6
Toksyczne produkty peroksydacji lipidów
Niedobór lub nadmiar żelaza
Piśmiennictwo
Aktywność fizyczna - oręż przeciw niepełnosprawności osób w wieku
starszym Anna Marchewka
Wprowadzenie
Dlaczego regularny trening fizyczny jest niezbędny seniorom?
Kwalifikacja do ćwiczeń osób starszych
Rodzaje niezbędnych ćwiczeń
Klasyfikacja aktywności fizycznej, parametry charakteryzujące ćwiczenia
Intensywność ćwiczeń
Intensywność bezwzględna
Intensywność względna
Wyposażenie treningowe
Reguły bezpiecznych i poprawnych ćwiczeń
Ćwiczenia siłowe
Ćwiczenia równowagi
Ćwiczenia rozciągające
Ćwiczenia wytrzymałościowe
Minimalne tygodniowe obciążenie treningowe o intensywności umiarkowanej
plan ćwiczeń
26.13.1. Rozgrzewka i uspokojenie
Piśmiennictwo
Skorowidz
Toksyczność witaminy D3
Pokarmowe źródła witaminy D
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe - kwasy omega-3 i omega-6
Toksyczne produkty peroksydacji lipidów
Niedobór lub nadmiar żelaza
Piśmiennictwo
Aktywność fizyczna - oręż przeciw niepełnosprawności osób w wieku
starszym Anna Marchewka
Wprowadzenie
Dlaczego regularny trening fizyczny jest niezbędny seniorom?
Kwalifikacja do ćwiczeń osób starszych
Rodzaje niezbędnych ćwiczeń
Klasyfikacja aktywności fizycznej, parametry charakteryzujące ćwiczenia
Intensywność ćwiczeń
Intensywność bezwzględna
Intensywność względna
Wyposażenie treningowe
Reguły bezpiecznych i poprawnych ćwiczeń
Ćwiczenia siłowe
Ćwiczenia równowagi
Ćwiczenia rozciągające
Ćwiczenia wytrzymałościowe
Minimalne tygodniowe obciążenie treningowe o intensywności umiarkowanej- plan ćwiczeń
26.13.1. Rozgrzewka i uspokojenie
Piśmiennictwo
Skorowidz