Kraków 2011, wydanie 1, format 165 x 240, objętość 518 str., oprawa twarda
Książka Edukacja i nierówności społeczne. Studium porównawcze na przykładzie Anglii, Hiszpanii i Rosji stanowi wyraz zainteresowań badawczych autora – zorientowanych wokół problematyki zróżnicowania społecznego i roli szkolnictwa w procesach stratyfikacji społecznej. Jej podłoże teoretyczne stanowią koncepcje z zakresu socjologii edukacji oraz pedagogiki porównawczej. Książka jest także próbą wpisania się w nurt analiz i poszukiwań badawczych reprezentowanych przez polskich pedagogów, których dzieła są punktem wyjścia dla tytułowych rozważań.
Autor pragnie zwrócić uwagę, że książka jest rozwinięciem i logiczną kontynuacją jego poprzednich przedsięwzięć badawczych, mieszczących się w sferze relacji pomiędzy edukacją a procesami stratyfikacji społecznej (w 2008 roku wspólnie z dr A. Gromkowską-Melosik przygotowali książkę: Problemy nierówności społecznej w teorii i praktyce edukacyjnej).
Materiały wykorzystane w prezentowanej książce autor zgromadził podczas zagranicznych wyjazdów studyjnych w bibliotekach uniwersytetów w Londynie, Helsinkach, Oslo, Sztokholmie, Lund oraz Kopenhadze. Wykorzystał również materiały z biblioteki uniwersyteckiej w Monachium oraz biblioteki uniwersytetu La Coruña w Hiszpanii.
Publikacja składa się z dwóch części. Pierwsza z nich charakteryzuje kategorie teoretyczne służące do analizy zjawisk i procesów mających swoje implikacje w sferze szkolnictwa. W rozdziale pierwszym zostały poruszone zagadnienie komplementarności teorii w procesach analiz społecznych. Istotny element analiz zawartych w rozdziale pierwszym stanowi również wyznaczenie kategorii i kryteriów dla porównań zjawisk nierówności społecznych oraz ich implikacji w systemach edukacyjnych.
Rozdział drugi stanowi analizę kilku wybranych koncepcji teoretycznych ujmujących społeczeństwo w kategoriach „równowagi” i „porządku społecznego”. Z kolei rozdział trzeci zawiera charakterystykę sposobów myślenia osadzonych w perspektywie „konfliktu”. Te dwie – sprzeczne ze sobą – perspektywy teoretyczne dostarczają głównych schematów badawczych w analizie zjawisk konstruowania nierówności społecznych za pośrednictwem systemów edukacyjnych w Anglii, Hiszpanii i Rosji.
Część druga książki zawiera trzy studia przypadku. Obejmuje analizy zależności pomiędzy funkcjonowaniem systemu edukacji a zjawiskami i procesami nierówności społecznych w Anglii, Hiszpanii i Rosji. Systemy szkolnictwa w tych krajach w kontekście polityki oświatowej i specyficznych uwarunkowań społeczno-ekonomicznych, wpływających na formowanie się i odtwarzanie struktury społecznej. Autor opisał proces tworzenia się powszechnych (masowych) systemów szkolnictwa w Anglii, Hiszpanii i Rosji. Ponadto uwzględnia zagadnienia związane z funkcjonowaniem współczesnych systemów szkolnictwa w tych krajach (takich jak: zarządzanie, finansowanie oraz podstawy prawne). Dokonał również krótkiej charakterystyki systemu szkolnictwa różnych szczebli (przedszkolnego i podstawowego, średniego, a także edukacji wyższej).
Spis treści
Część pierwsza Teoretyczne koncepcje relacji między edukacją a strukturą społecznąRozdział I Interpretacje roli szkolnictwa w tworzeniu struktury społecznej – dyskusja teoretyczna i porównawcza
1. Komplementarność socjopedagogicznych modeli teoretycznych w procesie wyjaśniania przyczyn nierówności społecznych
2. Perspektywa porównawcza w badaniach nad rolą edukacji w procesach konstruowania nierówności społecznej
2.1. Pozaszkolne czynniki warunkujące nierówności edukacyjne
Status społeczno-ekonomiczny i pochodzenie klasowe
Miejsce geograficzne (poziom urbanizacji i rozwoju, zróżnicowanie regionalne)
Rasa i etniczność
Język
Płeć
2.2. Wewnątrzszkolne czynniki warunkujące nierówności społeczne
Selekcje szkolne
Rozdział II Edukacja i nierówności społeczne w ujęciu teorii porządku społecznego
1. Koncepcja społeczeństwa merytokratycznego
2. Rola instytucji edukacyjnych w tworzeniu struktury społecznej (interpretacja funkcjonalno-strukturalna)
3. Socjologiczne modele ruchliwości społecznej przez edukację
Rozdział III Edukacja i nierówności społeczne z perspektywy teorii konfliktu
1. Koncepcja społeczeństwa kredencjalnego
2. Teoria reprodukcji kulturowej
3. Teoria reprodukcji ekonomicznej
Część druga Studia przypadku
Rozdział I
Edukacja i nierówności społeczne w Anglii
1. Anglia – charakterystyka kraju
2. Historyczne uwarunkowania rozwoju powszechnego szkolnictwa w Anglii
3. Zarządzanie i finansowanie systemu oświaty w Anglii
4. Struktura systemu edukacji
4.1. Edukacja przedszkolna i podstawowa
4.2. Szkolnictwo średnie
4.3. Szkolnictwo wyższe
5. Dynamika procesów demokratyzacji versus odtwarzanie elit
Nierówności w dostępie do edukacji przedszkolnej
Zjawiska strukturalnej segmentacji na poziomie szkolnictwa podstawowego i średniego
Szkolnictwo elitarne w Anglii
Procesy odtwarzania nierówności społecznych na poziomie szkolnictwa wyższego
6. Zjawiska płciowej nierówności w edukacji
7. Regionalne nierówności w dostępie do edukacji
8. Mniejszości etniczne w angielskim systemie edukacji
8.1. Wybrane problemy grup mniejszościowych w szkolnictwie angielskim
8.2. Studium przypadku: mniejszość chińska w Anglii
Charakterystyka chińskiej grupy etnicznej w angielskim systemie społeczno-ekonomicznym
Osiągnięcia edukacyjne chińskich uczniów – pomiędzy tradycyjną socjalizacją a walką o „sukces”
Rozdział II Edukacja i nierówności społeczne w Hiszpanii
1. Hiszpania – charakterystyka kraju
2. Historyczne uwarunkowania rozwoju powszechnego szkolnictwa w Hiszpanii
3. Zarządzanie i finansowanie systemu oświaty w Hiszpanii
4. Struktura systemu edukacji
4.1. Edukacja przedszkolna i podstawowa
4.2. Szkolnictwo średnie
4.3. Szkolnictwo wyższe
5. Dynamika procesów demokratyzacji versus odtwarzanie elit
Nierówności w dostępie do edukacji przedszkolnej
Zjawiska strukturalnej segmentacji na poziomie szkolnictwa podstawowego i średniego
Szkolnictwo elitarne w Hiszpanii
Procesy odtwarzania nierówności społecznych na poziomie szkolnictwa wyższego
6. Zjawiska płciowej nierówności w edukacji
7. Regionalne nierówności w dostępie do edukacji
8. Mniejszości etniczne w hiszpańskim systemie edukacji
8.1. Wybrane problemy grup mniejszościowych w szkolnictwie hiszpańskim
8.2. Studium przypadku: status językowy, tożsamość regionalna i zjawiska socjolingwistycznej stratyfikacji w Katalonii
Dążenia elit do zachowania katalońskiej tożsamości etnicznej i językowej
Zjawisko socjolingwistycznej stratyfikacji w szkolnictwie katalońskim
8.3. Studium przypadku: odrodzenie języka, walka o tożsamość i zjawiska zróżnicowania społecznego w Kraju Basków
Szkolnictwo w Regionie Autonomicznym Kraju Basków – edukacja językowa dla tożsamości i różnicy kulturowej
Modele językowe, selekcja szkolna i procesy stratyfikacji społecznej
8.4. Studium przypadku: edukacja i procesy deprywacji kulturowej mniejszości romskich w Hiszpanii
Romowie w Hiszpanii. Kontekst historyczny
Problemy Romów w edukacji. Pomiędzy dyskryminacją a reprodukcją społeczną
Rozdział III
Edukacja i nierówności społeczne w Rosji
1. Rosja – charakterystyka kraju
2. Historyczne uwarunkowania rozwoju powszechnego szkolnictwa w Rosji
3. Zarządzanie i finansowanie systemu oświaty w Rosji
4. Struktura systemu edukacji
4.1. Edukacja przedszkolna i podstawowa
4.2. Szkolnictwo średnie
4.3. Szkolnictwo wyższe
5. Dynamika procesów demokratyzacji versus odtwarzanie elit
Nierówności w dostępie do edukacji przedszkolnej
Zjawiska strukturalnej segmentacji na poziomie szkolnictwa podstawowego i średniego
Szkolnictwo elitarne w Rosji
Procesy odtwarzania nierówności społecznych na poziomie szkolnictwa wyższego
6. Zjawiska płciowej nierówności w edukacji
7. Regionalne nierówności w dostępie do edukacji
8. Mniejszości etniczne w rosyjskim systemie edukacji
8.1. Wybrane problemy grup mniejszościowych w szkolnictwie rosyjskim
8.2. Studium przypadku: sytuacja szkolnictwa dla Nieńców.
Pomiędzy asymilacją, dyskryminacją i obojętnością
Nieńcy w systemie społecznym, politycznym i ekonomicznym Rosji
Indoktrynacja, rusyfikacja i dyskryminacja Nieńców w systemie szkolnictwa. Konteksty historyczne oraz współczesna sytuacja edukacyjna
Zakończenie
Aneks
Spis tabel, schematów i wykresów
Bibliografia
Książka
-
ISBN:
978-83-7587-206-4
-
Autor:
Tomasz Gmerek