Taniec i sztuki pokrewne w nauce i praktyce

Ze wstępu...

Taniec jest dziedziną sztuki składającą się z celowo dobranych sekwencji ludzkiego ruchu, która nieustannie ewoluuje. Jego stały rozwój możliwy jest dzięki interakcjom z innymi, pokrewnymi formami aktywności fizycznej, ale i podejmowaniem badań naukowych obejmujących historyczne źródła jego powstawania, metodologię nauczania technik tanecznych, analizę struktury ruchu i motoryczności tancerzy oraz medyczne i psychologiczne aspekty wpływu tańca na organizm człowieka. Tworzy to potrzebę wymiany myśli i doświadczeń na jego temat.
To właśnie dzięki interdyscyplinarnemu podejściu do problematyki tańca, połączeniu wiedzy i praktyki wielu specjalistów różnych dyscyplin powstała niniejsza monografia, która stanowi platformę wymiany poglądów praktyków, teoretyków i badaczy sztuki tanecznej. Praca składa się z trzech części.
Pierwsza z nich obejmuje rozdziały związane z budową somatyczną i parametrami fizjologicznymi młodych adeptów tańca. Przedstawiono w niej badania antropologiczne ukazujące predyspozycje somatyczne w tańcu klasycznym na podstawie porównania budowy ciała 17-19-letnich uczennic szkoły baletowej i liceum ogólnokształcącego. Analiza otrzymanych wyników wykazała między innymi, że uczennice szkoły baletowej charakteryzują się bardziej smukłą budową ciała, dłuższymi kończynami dolnymi, bardziej płaską klatką piersiową od swoich nietańczących rówieśnic. Uczennice liceum ogólnokształcącego istotnie dominują nad tancerkami pod względem wielkości obwodu pasa, obwodu bioder i obwodu uda. Ta część opracowania zawiera również analizę porównawczą wskaźnika BMI 10-12-letnich uczennic ogólnokształcącej szkoły baletowej na tle nietańczących rówieśnic. Z przeprowadzonych porównań wynika, że selekcja do szkoły baletowej oraz specyficzny program kształcenia wpływają na parametry wagowo-wzrostowe uczennic w wieku 10-12 lat. Tancerki mają znacząco niższy wskaźnik BMI od swoich nietańczących rówieśnic, mieszczący się jednak w granicach normy. Analizując parametry wagowo-wzrostowe w trakcie trzech lat nauki w szkole baletowej nie zaobserwowano istotnej zmiany wartości wskaźnika BMI uczennic, a jedynie jego tendencję wzrostową. Pierwsza część pracy kończy się oceną czynności układu oddechowego na podstawie wybranych wskaźników spirometrycznych u 6-7-letnich dzieci - uczniów szkoły baletowej.
Druga część opracowania to wybrane pedagogiczno-psychologiczne aspekty tańca. Przeanalizowano w niej treści programowe dotyczące tańca zamieszczone w podstawie programowej nauczania w szkole ogólnokształcącej w Polsce, ukazując miejsce tańca w kulturze edukacyjnej szkoły. Przedstawiono również wybrane aspekty motywacji do tańca z perspektywy psychologicznej i opisano najczęstsze wyzwania, z jakimi przychodzi się zmierzyć psychologom wybierającym pracę z profesjonalnymi i półprofesjonalnymi tancerzami. W tej części opracowania podjęto również próbę określenia zachowań zdrowotnych kobiet, uczęszczających na taneczne odmiany fitness. Przedstawiono też główne zasady metody nauczania tańca klasycznego Enrica Cecchettiego oraz ukazano podobieństwa i różnice pomiędzy nią, a innymi szkołami tańca klasycznego.
Ostatnia trzecia część monografii dotyczy problematyki sprawności motorycznej i umiejętności ruchowych w tańcu. Poruszono w niej kwestie związane z wpływem tańca na wybrane koordynacyjne zdolności motoryczne. Między innymi dowiedziono, że uprawianie salsy korzystnie wpływa na poziom szybkości reakcji, równowagi i rytmizacji ruchów dorosłych tancerzy. Natomiast na podstawie badań młodzieży uczącej się w szkole baletowej wykazano również, że trenowanie tańca znamiennie poprawia szybkość reakcji na bodźce wzrokowe i słuchowe u dziewcząt. Z kolei badania dotyczące sprawności fizycznej najmłodszych uczennic szkoły baletowej udowodniły, że młode adeptki tańca wyraźnie przewyższają gibkością swoje rówieśnice uczęszczające do szkoły powszechnej, co wskazuje na prawidłowy dobór dzieci podczas rekrutacji i stanowi dobrą podstawę dla dalszej nauki w tym typie szkoły. Trzecia część zawiera także interesujące i nowatorskie badania dotyczące możliwości wykorzystania interaktywnej gry wideo i technologii „Kinect” w procesie nauczania technik tanecznych, których wyniki są bardzo obiecujące i skłaniają do podejmowania podobnych eksperymentów badawczych w oparciu o stale rozwijającą się technologię informatyczną. W ostatniej części monografii zamieszczono również opracowanie z pogranicza tańca i gimnastyki, w którym autorzy wskazują na duży wpływ choreografii na wynik końcowy zawodów w żeńskich konkurencjach akrobatyki sportowej.
Mamy nadzieję, że wiedza płynąca z wyników prezentowanych w pracy badań będzie przydatna dla pedagogów, choreografów, tancerzy i innych osób zawodowo związanych z tańcem, jak również tych, dla których taniec jest fonną rekreacji ruchowej przy muzyce.
Artur Fredyk, Jacek Polechoński