Ze wstęu...
Zjawisko inkluzji stało się w ostatnim czasie głównym tematem dyskusji i polemik naukowców na całym świecie, zwłaszcza tych zajmujących się naukami społecznymi. Wśród nich przodują pedagodzy. Na temat pedagogiki inkluzyjnej powstaje bardzo wiele monografii, prac zbiorowych i artykułów w prestiżowych periodykach. Jednak w Polsce nie doczekaliśmy się jeszcze monografii, która kompleksowo opisałaby przedmiotowe zagadnienie. Gwoli ścisłości należy dodać, że istnieją na polskim rynku wydawniczym prace traktujące o pedagogice inkluzyjnej, lecz w zawężonym aspekcie. Są to prace napisane zarówno przez rodzimych autorów [np. Grzegorza Szumskiego (we współpracy z Anną Firkowską-Mankiewicz) (2010), Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w klasach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych, Warszawa: Wydawnictwo APS], jak i przekłady pozycji obcojęzycznych [np. Otto Speck (2013), Inkluzja edukacyjna a pedagogika lecznicza, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis], W tym stanie rzeczy gros pozycji książkowych opisujących podstawy teoretyczne pedagogiki inkluzyjnej i jej praktyczne zastosowanie w dydaktyce szkolnej jest niedostępnych polskiemu czytelnikowi z powodu bariery językowej oraz małej dostępności literatury obcojęzycznej. Dlatego też nasza książka stanowi próbę wyjścia naprzeciw tym oczekiwaniom, wypełniając lukę w polskich badaniach nad pedagogiką inkluzyjną. Jednocześnie mamy nadzieję, że inni naukowcy i praktycy szkolni podążą tą drogą, a poprzez to przyczynią się do rozwoju oraz popularyzacji tego modelu edukacji w naszym kraju.
Niniejsza monografia składa się z siedmiu rozdziałów. W pierwszym z nich został zdefiniowany termin „inkluzja”. Następnie przedstawiono i omówiono międzynarodowe dokumenty dotyczące oświaty, w których po raz pierwszy użyto tego sformułowania. Następnie skonfrontowano z sobą pojęcia „inkluzji” i „integracji”, by wykazać różnice i podobieństwa zachodzące między nimi. Opisano także model współpracy w tzw. teamie inkluzyjnym oraz zaprezentowano czołowe ośrodki naukowe zajmujące się pedagogiką inkluzyjną. Rozdział drugi traktuje o wykorzystaniu zasad pedagogiki inkluzyjnej w nauczaniu przedszkolnym, której nadano odrębną nazwę, a mianowicie pedagogiki Reggio. Kolejny rozdział jest poświęcony bardzo ważnemu zagadnieniu z punktu widzenia nauczycieli - pedagogice inkluzyjnej w praktyce szkolnej. Omówiono tu wiele metod i technik (np. cyrkularny model nauczania, metodę design thinking), z których korzystają w swojej pracy pedagodzy szkół inkluzyjnych. Podano także wiele przykładów z życia codziennego tego typu placówek. Ponadto wskazano przeszkody stojące na drodze do wprowadzenia edukacji inkluzyjnej w Polsce, przytaczając liczne dane statystyczne GUS i NIK.
U
Uwadze Autorów nie umknął problem ableismu, czyli swoistego rodzaju awersji do osób z niepełnosprawnością. Rozdział czwarty traktuje o konotacjach między pedagogiką inkluzyjną a disability studies. Natomiast w rozdziale piątym Czytelnik dowie się o zastosowaniu metod i technik inkluzyjnych w pracy z imigrantami, co nabiera szczególnego znaczenia wobec narastającego kryzysu w Europie. Poruszono także problem tzw. eurosieroctwa w Polsce. W następnym rozdziale omówiono aspekty ekonomiczne i społeczne wprowadzenia pedagogiki inkluzyjnej. Stanowi to bardzo ważny temat, ponieważ pedagogika inkluzyjną nie ogranicza się li tylko do procesów wychowawczych, lecz postuluje przebudowanie stosunków społecznych. Książkę kończy rozdział siódmy, traktujący o związkach, jakie zachodzą między pedagogiką inkluzyjną a paradygmatem humanistycznym pedagogiki specjalnej. Opisano szczegółowo mikroparadygmaty paradygmatu humanistycznego. Odniesiono się też do krytyki paradygmatu biomedycznego obecnego we współczesnym dyskursie pedagogiki, wskazując na niebezpieczeństwo skrajnych postaw i poglądów. Paradygmat humanistyczny, podobnie jak paradygmat biomedyczny, ukształtował współczesną myśl pedagogiczną. Negowanie biomedycznego aspektu niepełnosprawności, analogicznie jak nieprzyjmowanie postmodernistycznej rewolucji, jaka dokonała się w obrębie nauk pedagogicznych, jest nierzetelnym uproszczeniem.
Zwróciliśmy uwagę, że wprowadzenie inkluzji wiąże się z potrzebą rzetelnej diagnozy zasobów dziecka. Diagnoza ta wykorzystuje metody psychometryczne w celu określenia zasobów podmiotu, a nie jego dyskryminacji i segregacji. Podkreślamy analogię, która dokonała się w naukach pedagogicznych i w współcześnie rozumianej psychiatrii. Opisaliśmy model macierzy opieki środowiskowej w psychiatrii, który ma charakter destygmatyzujący i inkluzyjny. Ważnym jego elementem jest proces inkluzji rozumiany we wszystkich semantycznych jej aspektach.
Mamy nadzieję, że nasza książka spotka się z przychylnym przyjęciem środowiska pedagogów i przedstawicieli nauk pokrewnych. Zdajemy sobie sprawę, że model inkluzji ma charakter modelu kształtującego się, powinnościowego. Należy jednak dążyć do tego, aby każde dziecko i każdy dorosły czuł się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa. Nie powinno tego ograniczać żadna odmienność, niepełnosprawność czy warunki zewnętrzne.
Poruszane przez nas w monografii problemy są kontrowersyjne i - w związku z tym - nie zawsze akceptowane przez pedagogów i społeczeństwo. Niemniej naszą misją jest kształtowanie wiedzy i postaw w sprawie, a nie przeciwko komuś. Dyskusja na temat inkluzji może przyczynić się do poprawy jakości nauczania i wychowania oraz przekładać się na dobrostan społeczeństwa. Ta idea przyświecała nam przy konstruowaniu treści niniejszej monografii.
Kasper Sipowicz, Tadeusz Pietras
Łódź, wrzesień 2016 r.
Spis treści
Spis treściWstęp
1. Pedagogika inkluzyjna a pedagogika integracyjna - podobieństwa i różnice
2. Pedagogika Reggio jako realizacja paradygmatu pedagogiki inkluzyjnej w nauczaniu przedszkolnym
3. Pedagogika inkluzyjna w praktyce szkolnej. System kształcenia nauczycieli
4. Pedagogika inkluzyjna a disability studies
5. Pedagogika inkluzyjna wobec kryzysu imigracyjnego w Europie i fali emigracji w Polsce
6. Aspekty ekonomiczne i społeczne wprowadzenia pedagogiki inkluzyjnej
7. Pedagogika inkluzyjna w świetle współczesnych paradygmatów pedagogiki specjalnej
Recenzja
Książka
-
ISBN:
978-83-62182-65-7
-
Autor:
Kasper Sipowicz, Tadeusz Pietras
-
Wydanie:
1
-
Rok wydania:
2017
-
Format:
170 x 240 mm
-
Liczba stron:
117
-
Oprawa:
Miękka