Kraków 2009, wyd. 1, format 165 x 235, objętość 196 str., oprawa miękka
Książka pt. W świecie wielkiej i małej Ojczyzny stanowi dwudziesty tom serii Nauczyciele – Nauczycielom wydawanej od roku 1996 w Oficynie Wydawniczej „Impuls”. Mimo różnorodności stylów, sposobów dowodzenia oraz ilustrowania swoich przekonań i racji, publikacja, którą oddajemy Czytelnikowi jest spójna, merytorycznie ważna i potrzebna współczesnej szkole. Słowa, jak wezbrana rzeka, płyną tu niosąc smak, zapach i piękno polskiej ziemi. Poddajmy się ich sile i… urokowi.
Część pierwsza, autorstwa Prof. zw. dr hab. Kazimierza Denka pt. Poszukiwanie drogi, stanowi wyczerpującą charakterystykę głównych i kontekstowych pojęć, dotyczących różnych przestrzeni Ojczyzny. Wiele uwagi poświęca Autor tożsamości narodowej, określanej przez język, a ponadto prezentuje wyniki badań dotyczące miejsca Ojczyzny wśród innych wartości w opiniach studentów. Czytelnik znajdzie tu też opisy małych Ojczyzn Autora, a ponadto wiele znanych rozważań o drogach ludzkich poszukiwań wartości. Są one wpisane w tekst główny i cytowane utwory poetyckie, co uzasadnia tak ważną w serii N–N tezę o związkach nauki i sztuki z życiem codziennym.
Część druga Prof. zw. dr hab. Wiesławy Korzeniowskiej: Kulturowe przemiany w obrębie wielkich i małych Ojczyzn ukazuje współczesne tendencje unifikacyjne, a z drugiej strony dążenia autonomiczne, narodowościowe. Autorka przybliża głębokie związki człowieka z ziemią i obszarami swojskości w warunkach ścierania się kulturowych tradycji lokalnych z realiami programów Unii Europejskiej. Specyfikę życia małych Ojczyzn wnikliwie analizuje na przykładzie Górnego Śląska, stanowiącego „szczególny przypadek kultury”. Zwieńczeniem rozważań jest część końcowa, uzasadniająca potrzebę ocalania wielkiej i małej ojczyzny w świecie dziecka, w sercach i umysłach młodzieży.
Ostatnia część dr Bronisławy Dymary pt. Mała i wielka Ojczyzna w humanistycznej edukacji nawiązuje do kluczowego w historii kultury pojęcia polskości jako sytuacji. Wyjaśniając rozumienie takich określeń jak patriotyzm, tradycja, bohaterstwo, wartość — autorka uzasadnia konieczność spojrzenia na wartości jako idee, czyny i obiekty.
Z dokonanego przeglądu podręczników do języka polskiego wynika, że są one przydatne w poznaniu różnych barw polskości. W obszernej części końcowej ukazano szkołę będącą swoistą małą Ojczyzną wiedzy i więzi, a więc edukacyjną wspólnotą. Jej podstawą może być nauczanie kompleksowe i pedagogika współbycia. Pedagogika ta, będąca odmianą personalizmu opiera się na rozwoju życzliwych interpersonalnych przestrzeni. Są to: przestrzeń intelektualna, mentalna, światopoglądowa, emocjonalna, terapeutyczna i duchowa (metaprzestrzeń).
Spis treści
WstępIntroduction
Część pierwsza
Kazimierz Denek
Poszukiwanie drogi
Rozdział I
Pojęcie Ojczyzny, jej rodzaje, funkcje i odniesienia
1. Rozumienie Ojczyzny
2. Profile Ojczyzny
3. Co zawiera pojęcie Ojczyzny?
4. Powinności wobec Ojczyzny
Rozdział II
Moja mała Ojczyzna
1. Krzemieniec
2. Tczew
3. Wielkopolska
4. Kształtowanie miłości do małej Ojczyzny
Rozdział III
Desygnat Ojczyzny
1. Język w społeczeństwie wiedzy
2. Funkcje języka w procesie edukacji
3. Najstarszy czynnik kształtujący tożsamość narodową
4. Opiewany w poezji i prozie
5. Czy nieuleczalne okaleczenie?
6. Inwazja nowomowy na edukację
7. Co przeszkadza szkole w byciu źródłem poprawnej polszczyzny?
8. Sprzężenie zwrotne między językiem teorii a praktyką edukacji
9. Kultura języka
Rozdział IV
Najwyższa wartość
1. Istota wartości, ich geneza i funkcje
2. Wartości poznawcze i uniwersalne
3. Wartości w edukacji
4. Spory o wartości
5. Ojczyzna wśród innych wartości w opinii 1872 respondentów
6. Konkluzje
Problemy – Poszukiwania – Inspiracje
Streszczenie
Summary
Część druga
Wiesława Korzeniowska
Kulturowe przemiany w obrębie wielkich i małych Ojczyzn
Rozdział I
Mała i wielka Ojczyzna wobec współczesnych trendów unifikacyjnych
1. Globalizacja a glokalizacja
2. Rozważania o wielkiej i małej Ojczyźnie
3. Mała Ojczyzna – kształtowanie się i rozwój pojęcia
4. Mikrospołeczności z tradycyjną hierarchią wartości w realiach UE
Rozdział II
Mała ojczyzna i jej wybrane „obszary szczególne”(na przykładzie Górnego Śląska)
1. Górny Śląsk w rozważaniach o małej Ojczyźnie
2. Górny Śląsk – „szczególny przypadek kulturowy”
3. Współczesne „obszary szczególne” górnośląskiej małej Ojczyzny
Rozdział III
„By czas nie zaćmił i niepamięć” Świat dziecka – światem wielkiej i małej Ojczyzny
1. Wiedza o ojczyźnie lokalnej – hobby czy konieczność?
2. Edukacja o małej Ojczyźnie – stan dzisiejszy i potrzeby
Problemy – Poszukiwania – Inspiracje
Streszczenie
Summary
Część trzecia
Bronisława Dymara
Mała i wielka Ojczyzna w humanistycznej edukacji
Rozdział I
Wielka Ojczyzna i małe ojczyzny – śladami różnych znaczeń i kontekstów
1. Stany rzeczy a sytuacje
2. „Polskość jako sytuacja”
3. Różne barwy i odmiany polskości
4. Dom rodzinny jako podstawa współbycia w małych ojczyznach
5. Wartości jako obiekty, czyny i idee
Rozdział II
Ojczyzna i ojczyźniane klimaty w tekstach szkolnych podręczników
1. Podręczniki do języka polskiego źródłem wiedzy o polskości i Ojczyźnie
2. Polskość jako sytuacja historyczna
3. Bohaterstwo i bohaterowie
4. Ojczyźniane klimaty w podręcznikach i życiu a rodzaje wrażliwości dziecka
5. Polska z oddali. Bohaterowie wygnańcy
Rozdział III
Różne barwy polskości w kompleksowej edukacji
1. Wspólnota uczniów i nauczycieli Uczenie się kompleksowe w pigułce
2. Dom niejedno ma imię i z tego właśnie słynie...Realizacja kompleksu w klasie VI
3. Tradycje, obyczaje i obrzędy Dynamika zajęć w klasie II gimnazjum
4. Literatura i plastyka jako opowieść o człowieku Inspiracje do zajęć w liceum
5. Pedagogika współbycia jako odmiana personalizmu, źródło humanistycznej edukacji oraz patriotycznego wychowania
Problemy – Poszukiwania – Inspiracje
Streszczenie
Summary
Seria „Nauczyciele – Nauczycielom” .
Książka
-
ISBN:
978-83-7587-152-4
-
Autor:
Kazimierz Denek, Bronisława Dymara, Wiesława Korzeniowska