Anatomia człowieka Woźniak

Woźniak – Anatomia człowieka to trzecie uaktualnione, uzupełnione i poprawione wydanie podręcznika anatomii, w którego opracowaniu uczestniczyli przedstawiciele większości Katedr Anatomii w Polsce.
Poprzednie edycje, zawierające podstawowe wiadomości dotyczące budowy i topografii narządów zostały bardzo przychylnie przyjęte przez studentów, a ich nakłady całkowicie wyprzedane.

Obecne wydanie uzupełniono obszernymi uwagami klinicznymi. Tabele, ryciny i schematy, a także przystępna forma powinny istotnie wpłynąć na łatwość uczenia się i zapamiętywania zdobytej wiedzy oraz być szczególnie użyteczne w różnych programach nauczania: tradycyjnym, systemowym oraz problemowym. Udział wielu anatomów, reprezentantów różnych dyscyplin klinicznych, zapewnia właściwy dobór wiadomości w poszczególnych działach. Książka przeznaczona jest dla studentów wydziałów lekarskich, lekarsko-dentystycznych i kierunków pokrewnych

Spis treści:

Autorzy X
Przedmowa do wydania trzeciego XI
1 Wstęp do studiowania anatomii
(W. Woźniak, M. Bruska) 1
2 Zasadnicze pojęcia anatomiczne
(W. Woźniak, M. Bruska) 3
Mianownictwo anatomiczne 3
Terminy ogólne 3
Osie i płaszczyzny ciała 5
Linie ciała 6
Układy narządów 6
Proporcje ciała ludzkiego 6
3 Skeletotopia narządów oraz dużych
naczyń (W. Woźniak, M. Bruska) 7
4 Okresy życia osobniczego
(W. Woźniak, M. Bruska) 9
5 Układ szkieletowy
(W. Woźniak, M. Bruska) 15
Skład kości 15
Budowa kości 15
Okostna i śródkostna 16
Szpik kostny 16
Kształt kości 16
Rozwój kości 17
Zaburzenia rozwojowe szkieletu 17
Unaczynienie i unerwienie kości 18
Części układu szkieletowego 18
Wyniosłości, zagłębienia
i otwory w obrębie kości 18
6 Układ stawowy (W. Woźniak, M. Bruska) 19
Połączenia ścisłe 19
Połączenia wolne 19
Dodatkowe elementy stawu 19
Rodzaje stawów 20
Stawy jednoosiowe 20
Stawy dwuosiowe 20
Stawy wieloosiowe 20
Stawy płaskie 20
Rozwój stawów 20
7 Układ mięśniowy (W. Woźniak, M. Bruska) 21
Przyczepy, kształt, nazwy i liczba mięśni 22
Narządy pomocnicze mięśni 23
Unaczynienie i unerwienie mięśni 23
Badanie mięśni 24
Mięsień sercowy 24
Tkanka mięśniowa gładka 24
Rozwój mięśni szkieletowych 24
8 Układ trawienny (W. Woźniak, M. Bruska) 25
Rozwój układu trawiennego 26
9 Układ oddechowy (W. Woźniak, M. Bruska) 29
Rozwój układu oddechowego 29
10 Układ moczowy (W. Woźniak, M. Bruska) 31
Rozwój układu moczowego 31
11 Układy płciowe (W. Woźniak, M. Bruska) 33
Narządy płciowe żeńskie 33
Narządy płciowe męskie 33
Rozwój narządów płciowych 34
12 Układ sercowo-naczyniowy
(M. Bruska, W. Woźniak) 37
Krew 37
Chłonka 37
Serce 37
Naczynia krwionośne 38
Krążenie małe lub płucne 40
Krążenie wielkie lub systemowe 40
Rozwój układu sercowo-naczyniowego 40
13 Układ nerwowy (W. Woźniak, M. Bruska) 45
Rozwój układu nerwowego 48
14 Powłoka wspólna (W. Woźniak, M. Bruska) 51
Skóra 51
Funkcje skóry 51
Budowa skóry 51
Przydatki skóry 52
Różnice regionalne i rozwojowe w budowie skóry 54
15 Grzbiet (B. Ciszek) 55
Okolice i linie topograficzne grzbietu 55
Unerwienie i unaczynienie skóry
karku i grzbietu 55
Powięzie karku i grzbietu 55
Mięśnie grzbietu 56
Powierzchowne mięśnie grzbietu 56
Mięśnie grzbietu głębokie 57
Kręgosłup 59
Budowa kręgu 59
Kręgi szyjne C1–C7 59
Kręgi piersiowe Th1–Th12 60
Kręgi lędźwiowe) L1–L5 60
Kość krzyżowa S1–S5 60
Kość guziczna Co1–Co3-5 61
Połączenia kręgosłupa 61
Połączenia kręgów 61
Połączenia czaszki i kręgosłupa 62
Połączenia kości krzyżowej i guzicznej 62
Biomechanika kręgosłupa 62
Anatomia radiologiczna 63
Kanał kręgowy 63
Rdzeń kręgowy 64
Nerw rdzeniowy 65
Drogi rdzenia kręgowego 66
Ośrodki autonomiczne rdzenia kręgowego 68
Unaczynienie rdzenia kręgowego 68
16 Głowa i szyja 71
Czaszka (M. Bruska) 71
Ogólna budowa czaszki 71
Ściana górna czaszki 71
Ściana przednia (czołowa lub twarzowa) 71
Ściana tylna albo potyliczna 72
Ściana boczna 72
Ściana dolna albo podstawna 72
Budowa szczegółowa czaszki 74
Kości mózgoczaszki 74
Kości twarzoczaszki 77
Jamy i doły czaszki 79
Połączenia kości czaszki 83
Okolice topograficzne głowy i szyi (M. Bruska) 85
Unerwienie skóry głowy i szyi (M. Bruska) 85
Żyły głowy i szyi (M. Bruska) 86
Żyły głowy 86
Żyły szyi 87
Tętnice głowy i szyi (M. Bruska) 88
Naczynia i węzły chłonne głowy
i szyi (M. Bruska) 92
Mięśnie głowy i szyi (M. Bruska) 93
Mięśnie głowy 93
Powięzie głowy 96
Mięśnie szyi 97
Powięź szyi 99
Trójkąty szyi 99
Splot szyjny (M. Bruska) 100
Opony mózgowia (W. Woźniak, M. Bruska) 101
Opona twarda 101
Opona pajęcza 102
Opona miękka 102
Zatoki opony twardej (A. Kędzia) 103
Mózgowie (J. Moryś) 105
Budowa piętrowa mózgowia 105
Rdzeń przedłużony 105
Most 107
Dno komory czwartej 109
Móżdżek 109
Śródmózgowie 111
Twór siatkowaty pnia mózgowia 112
Międzymózgowie 113
Wzgórzomózgowie 113
Podwzgórze 115
Niskowzgórze 116
Kresomózgowie 116
Kora mózgu 118
Struktury podkorowe 123
Istota biała półkul mózgu 125
Układy czynnościowe 126
Układ piramidowy 126
Układy czuciowe 128
Układ trójdzielny 129
Układ komorowy 131
Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego 132
Unaczynienie tętnicze mózgowia 133
Żyły mózgowia (A.Kędzia) 137
Jama nosowa (W. Woźniak, M. Bruska) 139
Jama ustna (M. Bruska) 141
Ograniczenia i podział jamy ustnej 141
Gruczoły jamy ustnej 141
Język 144
Zęby 147
Gruczoł tarczowy (M. Bruska) 149
Gruczoły przytarczyczne (M. Bruska) 149
Przestrzeń przygardłowa (M. Bruska) 149
Gardło (M. Bruska) 150
Krtań (M. Bruska) 151
Szkielet krtani 151
Połączenia chrząstek krtani 152
Jama krtani 152
Mięśnie krtani 153
Narząd wzroku (J. Moryś, O. Narkiewicz) 155
Gałka oczna 155
Twardówka 155
Rogówka 155
Naczyniówka 157
Ciało rzęskowe 157
Tęczówka 157
Soczewka 158
Ciało szkliste 158
Siatkówka 158
Droga wzrokowa 159
Odruchy źrenicy 160
Narządy dodatkowe oka 161
Narząd przedsionkowo-ślimakowy (J. Moryś,
O. Narkiewicz) 163
Ucho zewnętrzne 163
Ucho środkowe 164
Ucho wewnętrzne 166
Zwoje i jądra nerwu przedsionkowo-ślimakowego 168
Nerwy czaszkowe (M. Bruska) 169
Części głowowa i szyjna układu
autonomicznego (M. Bruska) 175
17 Klatka piersiowa 177
Okolice klatki piersiowej i grzbietu
(Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 177
Szkielet klatki piersiowej
(Z.Wójtowicz, R.Maciejewski) 177
Połączenia żeber i mostka
(Z.Wójtowicz, R.Maciejewski) 178
Połączenia żeber z kręgosłupem 178
Połączenia żeber z mostkiem 179
Połączenia poszczególnych części mostka 179
Ruchomość klatki piersiowej
(Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 179
Powięzie i mięśnie klatki piersiowej
(Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 179
Powięzie klatki piersiowej 179
Mięśnie klatki piersiowej 180
Mięśnie głębokie 180
Przepona 181
Gruczoł sutkowy (Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 181
Unerwienie i unaczynienie ścian klatki
piersiowej (Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 182
Śródpiersie (M. Topol) 182
Ograniczenia i podział śródpiersia 182
Zawartość śródpiersia 182
Śródpiersie górne 182
Śródpiersie przednie 183
Śródpiersie środkowe 183
Śródpiersie tylne 185
Serce (M. Grzybiak) 186
Położenie serca 186
Kształt i wielkość serca 186
Osierdzie 188
Unaczynienie i unerwienie osierdzia 188
Ściany serca 188
Szkielet serca 189
Układ przewodzący serca 189
Wsierdzie 189
Budowa wewnętrzna jam serca 190
Przegroda serca 190
Przedsionek prawy 190
Komora prawa 190
Przedsionek lewy 191
Komora lewa 191
Unerwienie serca 192
Unaczynienie serca 192
Tętnice wieńcowe 192
Żyły serca 193
Naczynia chłonne 194
Tchawica (M. Topol) 194
Położenie tchawicy 194
Budowa tchawicy 194
Unaczynienie i unerwienie tchawicy 195
Płuca (M. Topol) 195
Położenie i budowa zewnętrzna płuc 195
Korzeń płuca 196
Drzewo oskrzelowe (M. Topol) 197
Segmenty oskrzelowo-płucne 198
Budowa ściany oskrzeli, oskrzelek
i pęcherzyków płucnych 199
Jama opłucnej (M. Topol) 200
Budowa opłucnej 200
Zachyłki opłucnowe 201
Unaczynienie oraz unerwienie płuc
i opłucnej (M. Topol) 201
Unaczynienie czynnościowe i odżywcze płuc 201
Unaczynienie chłonne płuc i opłucnej 204
Unerwienie płuc i opłucnej 205
Mechanizm oddychania (M. Topol) 205
Obraz radiologiczny płuc i opłucnej 206
Przełyk (Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 207
Grasica (Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 208
Naczynia tętnicze klatki piersiowej
(Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 208
Pień płucny 208
Aorta 208
Gałęzie aorty piersiowej 210
Gałęzie trzewne 210
Gałęzie ścienne 210
Żyły klatki piersiowej (Z. Wójtowicz,
R. Maciejewski) 210
Krążenie płodowe (Z. Wójtowicz,
R. Maciejewski) 211
Układ chłonny (Z. Wójtowicz, R. Maciejewski) 211
Przewód piersiowy 211
Naczynia i węzły chłonne ścian klatki
piersiowej oraz przepony 212
Naczynia i węzły chłonne trzewne 212
Nerwy klatki piersiowej (Z. Wójtowicz,
R. Maciejewski) 212
Sploty nerwowe klatki piersiowej 213
18 Kończyna górna (R. Aleksandrowicz,
B. Ciszek) 215
Okolice topograficzne 215
Kości kończyny górnej 216
Kości obręczy kończyny górnej 216
Kości części wolnej kończyny górnej 217
Kość ramienna 217
Kości przedramienia 217
Kości ręki 218
Połączenia kości kończyny górnej 219
Stawy obręczy kończyny górnej 219
Stawy części wolnej kończyny górnej 220
Staw ramienny 220
Staw łokciowy 220
Staw promieniowo-łokciowy dalszy 221
Stawy ręki 221
Staw promieniowo-nadgarstkowy 221
Obręcz kończyny górnej 222
Mięśnie obręczy kończyny górnej 222
Dół podobojczykowy i trójkąt
obojczykowo-piersiowy 224
Jama pachowa 224
Zawartość jamy pachowej 224
Splot ramienny 225
Ramię 226
Okolica ramienia przednia i przestrzeń
powięziowa mięśni zginaczy 226
Okolica ramienia tylna i przestrzeń
powięziowa mięśni prostowników 227
Okolica łokciowa i dół łokciowy 227
Przedramię 227
Okolica przedramieniowa przednia 227
Okolica przedramieniowa tylna 229
Ręka 230
Dłoń 230
Grzbiet ręki 232
19 Brzuch i jama brzuszna (W. Woźniak,
M. Bruska) 237
Ściany jamy brzusznej 237
Płaszczyzny poprzeczne 237
Płaszczyzny strzałkowe 237
Okolice brzucha 237
Lokalizacja narządów w poszczególnych
okolicach jamy brzusznej 238
Mięśnie brzucha 239
Mięśnie ściany przednio-bocznej 239
Unerwienie segmentowe skóry brzucha 241
Przepukliny brzuszne 241
Powierzchnia wewnętrzna przedniej
ściany brzucha 242
Kanał pachwinowy 242
Przepukliny pachwinowe 243
Przepukliny skośne: 243
Przepukliny proste: 243
Otrzewna i jama otrzewnej 243
Zachyłki otrzewnej 245
Narządy układu pokarmowego 246
Część brzuszna przełyku 246
Żołądek 246
Jelito cienkie 247
Jelito grube 248
Wątroba 249
Pęcherzyk żółciowy 250
Drogi żółciowe 250
Śledziona 251
Trzustka 251
Unaczynienie tętnicze układu pokarmowego 252
Unaczynienie żylne układu pokarmowego 253
Układ żyły wrotnej 253
Naczynia i węzły chłonne układu
pokarmowego 253
Przestrzeń zaotrzewnowa 254
Zawartość przestrzeni zaotrzewnowej: 255
Nerka 255
Budowa nerki 256
Moczowód 257
Nerwy splotu lędźwiowego oraz nerw
podżebrowy 257
Tętnice przestrzeni zaotrzewnowej 259
Żyły przestrzeni zaotrzewnowej 259
Żyła główna dolna 259
Pień współczulny i sploty przedkręgowe 259
Węzły i naczynia chłonne przestrzeni
zaotrzewnowej 260
20 Miednica
(K. Jędrzejewski, M. Polguj) 263
Kostne ściany miednicy 263
Mięśnie miednicy oraz otwory
w ścianach miednicy 266
Naczynia i nerwy przebiegające w otworach
znajdujących się w bocznych ścianach
miednicy mniejszej 266
Dno miednicy 267
Mięśnie dna miednicy 267
Przepona moczowo-płciowa 269
Powięzie dna miednicy 270
Naczynia krwionośne i chłonne miednicy 271
Naczynia tętnicze 271
Gałęzie ścienne tętnicy biodrowej wewnętrznej 272
Gałęzie trzewne tętnicy biodrowej wewnętrznej 272
Naczynia żylne 273
Naczynia chłonne i węzły chłonne miednicy 275
Nerwy miednicy 275
Część somatyczna układu nerwowego 275
Splot krzyżowy 275
Nerw guziczny i splot guziczny 276
Układ nerwowy autonomiczny
w obrębie miednicy 276
Splot podbrzuszny dolny lub miedniczny 277
Narządy położone w obrębie miednicy 278
Narządy moczowe 278
Moczowód 278
Pęcherz moczowy 279
Cewka moczowa żeńska 280
Cewka moczowa męska 281
Narządy płciowe żeńskie 282
Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne 282
Jajnik 283
Jajowód 283
Struktury podtrzymujące narządy płciowe
żeńskie wewnętrzne 285
Unaczynienie 287
Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne 288
Narządy płciowe męskie 290
Narządy płciowe męskie wewnętrzne 290
Nasieniowód 294
Unaczynienie i unerwienie jąder, najądrzy
i nasieniowodów 294
Gruczoł pęcherzykowy, gruczoł nasienny
lub pęcherzyk nasienny 295
Gruczoł krokowy lub stercz 296
Gruczoły opuszkowo-cewkowe 297
Narządy płciowe męskie zewnętrzne 297
Prącie 297
Unaczynienie i unerwienie prącia 299
21 Kończyna dolna
(A. Kędzia) 301
Okolice topograficzne kończyny dolnej 301
Kości kończyny dolnej 301
Kości obręczy kończyny dolnej 301
Otwór zasłoniony 303
Płaszczyzny i wymiary miednicy 303
Kości części wolnej kończyny dolnej 304
Kość udowa 304
Kości goleni 305
Kości stępu 305
Sklepienie podłużne i poprzeczne stopy 306
Mechanizm chodu 307
Połączenia kości kończyny dolnej 307
Połączenia obręczy kończyny dolnej 307
Połączenia kości kończyny dolnej wolnej 308
Stawy kończyny dolnej wolnej 308
Staw biodrowy 308
Staw kolanowy 309
Ruchy w stawie kolanowym 311
Połączenia kości goleni 311
Stawy stopy 311
Powięzie, mięśnie, naczynia i nerwy
kończyny dolnej 313
Obręcz kończyny dolnej 313
Powięzie 313
Mięśnie obręczy kończyny dolnej 313
Splot krzyżowy 313
Udo 315
Powięzie uda 315
Unerwienie skóry uda 316
Żyły powierzchowne uda 316
Węzły chłonne kończyny dolnej 317
Mięśnie uda 317
Goleń 322
Unerwienie skóry goleni 322
Żyły powierzchowne goleni 322
Mięśnie goleni 323
Stopa 327
Powięzie stopy 327
Unerwienie skóry stopy 327
Żyły powierzchowne stopy 327
Mięśnie stopy 327
Nerwy powierzchni podeszwowej stopy 328
Unaczynienie tętnicze stopy 330
Żyły głębokie stopy 330
Indeks 331