Podręcznik radiologii

Spis treści

1 Rozpoznawanie czegokolwiek. Wprowadzenie do metod
obrazowania, 1
Wiele odcieni szarości, 1
Radiografia konwencjonalna (przeglądowe
zdjęcia RTG), 2
Pięć podstawowych gęstości, 2
Tomografia komputerowa (TK), 3
Ultrasonografia (USG), 5
Obrazowanie rezonansu magnetycznego (MR), 5
Prześwietlenie (fluoroskopia), 5
Medycyna nuklearna, 7
Konwencje zastosowane w tej książce, 8
2 Rozpoznawanie poprawnego technicznie radiogramu
klatki piersiowej, 9
Ocena zdjęcia RTG klatki piersiowej pod względem
poprawności technicznej, 9
Penetracja promieniowania, 9
Wdech (wypełnienie płuc powietrzem), 9
Rotacja, 11
Powiększenie, 13
Kąt wiązki promieniowania, 13
3 Rozpoznawanie prawidłowej anatomii płuc, 16
Prawidłowe zdjęcie RTG klatki piersiowej w projekcji
czołowej, 16
Prawidłowe zdjęcie RTG klatki piersiowej w projekcji
bocznej, 17
Prawidłowa anatomia klatki piersiowej w badaniu TK, 22
4 Rozpoznawanie prawidłowej anatomii serca, 27
Ocena serca na zdjęciach RTG klatki piersiowej, 27
Zasady ogólne, 27
Ocena serca w badaniu TK, 29
Zastosowanie TK serca, 33
MR serca, 35
5 Różnicowanie między chorobami pęcherzyków płucnych
a śródmiąższowymi chorobami płuc, 39
Klasyfikacja chorób miąższu płuc, 39
Charakterystyka chorób pęcherzyków płucnych (airspace
disease), 39
Niektóre przyczyny chorób pęcherzyków płucnych, 40
Charakterystyka śródmiąższowych chorób płuc, 42
Niektóre przyczyny śródmiąższowych chorób płuc, 44
6 Rozpoznawanie przyczyn zacienienia połowy klatki piersiowej
(całego pola płucnego), 51
Niedodma całego płuca, 51
Rozległy wysięk opłucnowy, 51
Zapalenie całego płuca, 53
Stan po pneumonektomii, 53
7 Rozpoznawanie niedodmy, 57
Co to jest niedodma?, 57
Objawy niedodmy, 57
Rodzaje niedodmy, 59
Jak przebiega ustępowanie niedodmy?, 65
8 Rozpoznawanie płynu opłucnowego, 66
Prawidłowa anatomia i fizjologia przestrzeni opłucnowej,
66
Techniki wykorzystywane w wykrywaniu płynu
opłucnowego, 66
Przyczyny występowania płynu opłucnowego, 66
Rodzaje płynów opłucnowych 67
Specyficzność lokalizacji płynów po określonej stronie
(stronach) 67
Rozpoznawanie różnych obrazów płynów opłucnowych, 68
9 Rozpoznawanie zapalenia płuc, 77
Uwagi ogólne, 77
Ogólna charakterystyka zapalenia płuc, 77
Wzorce zapalenia płuc, 78
Płatowe zapalenie płuc, 78
Segmentowe (odoskrzelowe) zapalenie płuc
(bronchopneumonia), 79
Śródmiąższowe zapalenie płuc, 79
Okrągłe zapalenie płuc (round pneumonia), 80
Jamiste zapalenie płuc, 80
Zachłyśnięcie, 80
Ustalanie lokalizacji zapalenia płuc, 81
Jak przebiega ustępowanie objawów zapalenia płuc?, 84
10 Rozpoznawanie prawidłowego położenia cewników i rurek
oraz potencjalnych powikłań: radiologia w stanie krytycznym
pacjenta, 86
Rurki intubacyjne oraz rurki do tracheostomii, 86
Cewniki wewnątrznaczyniowe, 89
Obwodowo wprowadzane centralne cewniki naczyniowe:
„wkłucia picc” (peripherally inserted central catheters), 90
Cewniki o mnogich światłach: „cewniki Quintona”, cewniki
do hemodializy, 92
Rurki do drenażu opłucnowego (dreny opłucnowe, dreny
do torakotomii), 93
Urządzenia sercowe: rozrusznik serca, automatyczny
wszczepialny defibrylator serca (AICD),
wewnątrzaortalna pompa balonowa (IABP), 94
Automatyczne wszczepialne defibrylatory serca (AICD,
automatic implantable cardiac defibrillators), 95
Wewnątrzaortalna pompa kontrpulsacyjna (IABP lub
IACB; intraaortic counterpulsation balloon pump), 96
Rurki i cewniki żołądkowo-jelitowe: sondy nosowo-
żołądkowe, sondy (zgłębniki) pokarmowe, 97
11 Rozpoznanie innych chorób klatki piersiowej, 101
Masy w śródpiersiu, 101
Śródpiersie przednie, 102
Masy w śródpiersiu środkowym, 105
Masy w śródpiersiu tylnym, 105
Pojedynczy guzek/masa w płucu, 107
Rak oskrzeli (rak oskrzelopochodny, rak płuc), 110
Nowotwory przerzutowe płuc, 113
Zakrzepowo-zatorowa choroba płuc (zatorowość płucna),
113
Przewlekła obturacyjna choroba płuc, 114
Pęcherze rozedmowe, torbiele i jamy, 116
Rozstrzenie oskrzeli, 117
12 Rozpoznawanie chorób serca u dorosłych, 122
Rozpoznawanie powiększonej sylwetki serca, 122
Rozpoznawanie najczęstszych chorób serca, 124
13 Rozpoznawanie prawidłowej i nieprawidłowej jamy brzusznej
i miednicy: konwencjonalne zdjęcia RTG, 139
Rozpoznawanie prawidłowej jamy brzusznej: czego należy
szukać?, 139
Protokół ostrego brzucha: projekcje zdjęć RTG i co na nich
widać, 141
Rozpoznawanie prawidłowej jamy brzusznej: powietrze poza
światłem przewodu pokarmowego, 146
Rozpoznawanie prawidłowej jamy brzusznej: zwapnienia,
146
Rozpoznawanie prawidłowej jamy brzusznej: powiększenie
narządów, 146
14 Rozpoznawanie prawidłowej jamy brzusznej i miednicy:
tomografia komputerowa, 151
Wprowadzenie do TK jamy brzusznej i miednicy, 151
Badanie TK z dożylnym podaniem środka kontrastowego,
151
Badanie TK z doustnym podaniem środka kontrastowego,
151
TK jamy brzusznej: uwagi ogólne, 152
TK jamy brzusznej: narządy, 154
15 Rozpoznawanie niedrożności jelit, 160
Nieprawidłowe wzory gazów, 160
Prawa dotyczące jelita, 160
Miejscowa niedrożność czynnościowa: pętle strażnicze, 161
Uogólniona niedrożność czynnościowa: niedrożność
adynamiczna (porażenna), 162
Mechaniczna niedrożność jelita: niedrożność jelita
cienkiego, 163
Mechaniczna niedrożność jelita: niedrożność jelita
grubego, 166
Skręt jelita grubego (volvulus), 169
Niedrożność rzekoma jelita (zespół Ogilviego), 169
16 Rozpoznawanie powietrza w jamie brzusznej poza światłem
przewodu pokarmowego, 172
Objawy wolnego powietrza w jamie otrzewnowej, 172
Objawy obecności powietrza w przestrzeni zaotrzewnowej
(powietrze zaotrzewnowe), 176
Objawy powietrza w ścianie jelita, 177
Objawy powietrza w układzie żółciowym, 179
17 Rozpoznawanie nieprawidłowych zwapnień i ich
przyczyn, 181
Wzory zwapnień, 181
Położenie zwapnienia, 187
18 Rozpoznawanie nieprawidłowości przewodu pokarmowego,
wątroby i dróg żółciowych oraz układu moczowego, 189
Badania przewodu pokarmowego z użyciem kontrastu
barowego (barytu), 189
Przełyk, 189
Żołądek i dwunastnica, 191
Jelito cienki i grube, 192
Jelito grube, 194
Trzustka, 200
Nieprawidłowości wątroby i układu żółciowego, 201
Układ żółciowy, 205
Układ moczowy, 206
Miednica, 208
Pęcherz moczowy, 209
Limfadenopatia, 209
19 Ultrasonografia: zasady działania oraz zastosowanie
w obrazowaniu jamy brzusznej i miednicy, 212
Zasady działania, 212
Rodzaje badań ultrasonograficznych, 214
Skutki uboczne i kwestie bezpieczeństwa, 214
Zastosowanie USG w medycynie, 215
Narządy miednicy u kobiet, 220
Ciąża, 227
Przepukliny w obrębie jamy brzusznej, 230
Zapalenie wyrostka robaczkowego, 230
Wodobrzusze, 231
Układ mięśniowo-szkieletowy, 231
USG ze wzmocnieniem kontrastowym, 232
20 Ultrasonografia w badaniach naczyniowych i pediatrycznych
oraz przyłóżkowe badania USG, 234
Ultrasonografia naczyniowa, 234
Zwężenie tętnicy, 236
Tętniak rzekomy, 237
Zakrzepica żył głębokich, 238
Badania pediatryczne, 238
Przyłóżkowe badanie USG, 241
21 Rezonans magnetyczny: zasady działania i rozpoznawanie
podstawowych objawów, 247
Jak działa MR?, 247
Sprzęt, z którego składa się skaner MR, 247
Co się dzieje po rozpoczęciu badania?, 248
Jak rozpoznać obraz T1-zależny lub T2-zależny, 249
Kontrast w badaniu MR: zagadnienia ogólne, 252
Bezpieczeństwo badania MR, 253
Diagnostyczne zastosowanie MR, 254
22 Rozpoznawanie nieurazowych nieprawidłowości w kośćcu
kończyn, w tym zwyrodnienia i zapalenia stawów, 256
Konwencjonalne zdjęcia RTG, TK i MR w obrazowaniu
kości, 256
Prawidłowa anatomia kości i stawów, 257
Choroby wpływające na gęstość kości, 258
Choroby zwiększające gęstość kości, 258
Choroby zmniejszające gęstość kości, 262
Choroby stawów: postępowanie w chorobach
zwyrodnieniowych i zapalnych stawów, 267
23 Rozpoznawanie nieurazowych nieprawidłowości w obrębie
kręgosłupa, 279
Prawidłowy kręgosłup, 279
Prawidłowy obraz MR kręgosłupa, 281
Ból kręgosłupa, 282
24 Rozpoznawanie urazów w obrębie kośćca, 292
Rozpoznawanie ostrych złamań, 292
Rozpoznawanie zwichnięć i podwichnięć, 294
Opisywanie złamań, 295
Złamania awulsyjne, 298
Złamania Saltera-Harrisa: złamania płytek wzrostowych
u dzieci, 298
Zespół dziecka maltretowanego (urazy nieprzypadkowe,
child abuse), 299
Złamania przeciążeniowe (stress fractures) , 299
Popularne eponimy opisujące złamania, 299
Przykłady dyskretnych złamań i zwichnięć, 302
Gojenie złamania, 303
Uraz kręgosłupa, 306
Złamania patologiczne, 309
25 Rozpoznawanie obrazowych objawów urazów klatki
piersiowej, 312
Urazy klatki piersiowej, 312
Urazy ściany klatki piersiowej, 312
Nieprawidłowości opłucnej: odma opłucnowa, 313
Techniki obrazowania stosowane w diagnostyce odmy
opłucnowej, 315
Nieprawidłowości miąższu płuc wywołane urazem, 319
Urazy aorty, 322
26 Rozpoznawanie obrazowych objawów urazów jamy brzusznej
i miednicy, 325
Urazy jamy brzusznej, 325
Urazy miednicy, 328
Rzadsze uszkodzenia urazowe jamy brzusznej, 330
27 Rozpoznawanie niektórych częstych przyczyn
nieprawidłowości wewnątrzczaszkowych, 332
Prawidłowa anatomia, 332
MR mózgowia, 335
Uraz głowy, 335
Krwotok wewnątrzczaszkowy, 338
Rozlany uraz aksonalny (DAI, diffuse axonal injury), 342
Podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, 342
Udar, 344
Pęknięte tętniaki, 347
Wodogłowie, 349
Zanik mózgu, 351
Guzy mózgu, 351
Inne schorzenia, 355
Terminologia, 356
28 Rozpoznawanie chorób u dzieci, 358
Choroby omawiane w tym rozdziale, 358
Zespół zaburzeń oddechowych noworodka, 358
Dziecięce choroby płuc, 362
Tkanki miękkie szyi, 363
Połknięte ciała obce, 365
Inne schorzenia, 366
Złamania Saltera-Harrisa: złamania płytki wzrostowej
u dzieci, 367
Zespół dziecka maltretowanego (urazy nieprzypadkowe,
child abuse), 369
Martwicze zapalenie jelit, 370
Atrezja przełyku z lub bez przetoki
tchawiczo-przełykowej, 371
29 Zastosowanie interwencji pod kontrolą obrazową
w diagnostyce i terapii: radiologia interwencyjna, 374
Dostęp przeztętniczy i arteriografia, 374
Centralny dostęp żylny: dostęp żylny pod kontrolą
obrazowania, 375
Zatorowość płucna: tromboliza, 376
Zatorowość płucna: wprowadzenie filtra do żyły głównej
dolnej, 377
Guzek w płucach: biopsja pod kontrolą obrazowania, 378
Guz wątroby/nerki/płuc: termoablacja, 379
Nadciśnienie wrotne: przezszyjna wewnątrzwątrobowa
przetoka wrotno-systemowa, 381
Ropień: przezskórna aspiracja ropnia i wprowadzenie
drenu, 382
Krwawienie w obrębie przewodu pokarmowego:
arteriografia i embolizacja, 384
Uropatia zaporowa: przezskórna nefrostomia/
nefroureterostomia, 386
Tętniak aorty: wewnątrznaczyniowy zabieg naprawczy
tętniaka, 387
Mięśniaki macicy: embolizacja, 388
Ostry udar niedokrwienny: trombektomia
mechaniczna, 390
30 Rozpoznawanie objawów w obrazowaniu piersi, 392
Techniki obrazowania piersi: omówienie, 392
Mammografia: badania przesiewowe a diagnostyczne, 394
Kluczowe objawy w mammografii, 396
USG, 400
Rezonans magnetyczny, 401
Postępowanie w przypadku nieprawidłowości w obrębie
piersi, 401
Zagadnienia szczególne, 403
Bibliografia, 408
Rozdział 1 Odpowiedzi do quizu, 410
Indeks, 413