Farmakologia R. Korbut

Spis treści

ROZDZIAŁ I
FARMAKOLOGIA OGÓLNA
Jacek Jawień
Receptory
Białka G
Cykliczny AMP jako wtórny przekaźnik
Wapń jako „król wtórnych przekaźników”
Wydzielanie mediatorów przez synapsę
Powstanie leku
Tolerancja na leki

ROZDZIAŁ II
LEKI AUTONOMICZNEGO
UKŁADU NERWOWEGO
Jacek Jawień
1. Leki wpływające
na przekaźnictwo cholinergiczne
Neurony cholinergiczne i adrenergiczne
autonomicznego układu nerwowego
Muskarynowe receptory cholinergiczne
Receptor nikotynowy
2. Leki wpływające na złącze
nerwowo-mięśniowe
Związki niedepolaryzujące
Związki depolaryzujące
3. Leki wpływające na przekaźnictwo
adrenergiczne
Biosynteza amin katecholowych
Receptory adrenergiczne
Leki sympatykomimetyczne
Leki pobudzające receptory
dopaminergiczne
Leki o pośrednim działaniu
sympatykomimetycznym
Leki a-adrenolityczne
Selektywni antagoniści
receptorów a1-adrenergicznych
Leki sympatykolityczne
Leki b-adrenolityczne (b-blokery)

ROZDZIAŁ III
ŚRODKI ZNIECZULAJĄCE MIEJSCOWO
Rafał Olszanecki
Budowa chemiczna
i molekularny mechanizm działania
Efekty fizjologiczne
Farmakokinetyka i podział preparatów
Działania niepożądane
Zastosowanie kliniczne
Kierunki badań nad nowymi lekami
znieczulającymi miejscowo

ROZDZIAŁ IV
LEKI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO
Paweł Wołkow
1. Ogólna organizacja ośrodkowego
układu nerwowego
Neuroprzekaźniki i neuromodulatory
Klasyfikacja leków ośrodkowego
układu nerwowego
2. Leki uspokajające i nasenne
Barbiturany
Benzodiazepiny
Antyhistaminiki
Wodzian chloralu
Leki działające na pozasynaptyczne
receptory GABAA
Leki działające wybiórczo na niektóre
podjednostki tworzące receptor GABAA
Agoniści receptorów melatoninowych
Anksjolityki bez działania nasennego
3. Leki stosowane w zaburzeniach czynności
elektrycznej ośrodkowego układu nerwowego
Rodzaje napadów padaczkowych
Leki przeciwpadaczkowe
Zasady leczenia napadów padaczkowych
Leczenie różnych rodzajów
napadów padaczkowych
4. Opioidowe leki przeciwbólowe
Czyści agoniści receptorowi
Mieszani agoniści/antagoniści
Czyści antagoniści receptorów
opioidowych – leczenie zatruć
Inne grupy leków przeciwbólowych
5. Środki znieczulenia ogólnego i ogólne
zasady anestezji chirurgicznej
Anestetyki wziewne
Anestetyki dożylne
6. Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)
7. Leki przeciwdepresyjne
i stabilizujące nastrój
Inhibitory wychwytu monoamin
Inhibitory rozkładu monoamin
Inne leki przeciwdepresyjne
8. Leczenie zespołów otępiennych
9. Leczenie choroby Parkinsona i innych
zaburzeń układu pozapiramidowego
Leczenie choroby Parkinsona
Leczenie choroby Huntingtona
Leczenie stwardnienia zanikowego bocznego
10. Wpływ alkoholu na ośrodkowy
układ nerwowy
11. Psychoanaleptyki i psychodysleptyki
Farmakoterapia w przypadku uzależnień

ROZDZIAŁ V
FARMAKOLOGIA AUTAKOIDÓW
Jacek Jawień, Rafał Olszanecki
1. Wstęp – Jacek Jawień
2. Autakoidy aminowe – Jacek Jawień
Histamina
Serotonina
3. Leki używane w leczeniu
migreny – Jacek Jawień
4. Autakoidy peptydowe – Jacek Jawień
Bradykinina
Angiotensyna
Endoteliny
5. Autakoidy purynowe – Jacek Jawień
6. Autakoidy gazowe – Jacek Jawień
Tlenek azotu
Tlenek węgla
Siarkowodór
7. Autakoidy lipidowe – Rafał Olszanecki
Czynnik aktywujący płytki krwi
Eikozanoidy
8. Niesteroidowe leki
przeciwzapalne – Rafał Olszanecki
Mechanizm działania
Efekty kliniczne
Leki
Inne leki przeciwbólowe
i przeciwgorączkowe
Kierunki poszukiwań nowych NLPZ
9. Zarys farmakoterapii
bólu – Rafał Olszanecki
10. Farmakoterapia reumatoidalnego zapalenia
stawów – Rafał Olszanecki
Leki zmniejszające objawy choroby
Leki modyfikujące przebieg choroby
Kierunki poszukiwań nowych leków
11. Farmakoterapia dny
moczanowej – Rafał Olszanecki
Leczenie ostrego napadu dny moczanowej
Leczenie przewlekłe
Kierunki poszukiwań nowych leków

ROZDZIAŁ VI
IMMUNOFARMAKOLOGIA
Rafał Olszanecki
1. Ogólna organizacja i funkcje układu
immunologicznego
2. Leki immunosupresyjne
Leki cytotoksyczne
Glikokortykosteroidy
Leki wiążące się z immunofiliną
Leki przeciwcytokinowe
Inhibitory współstymulacji
Przeciwciała przeciwko antygenom
limfocytów
Przeciwciała przeciw molekułom
adhezyjnym
Przeciwciała przeciwko składnikom
dopełniacza
Przeciwciała hamujące działanie IgE
Przeciwciała przeciwko Rh(D)
Inne leki immunosupresyjne
3. Leki immunostymulujące
Inne cytokiny
Mielopoetyczne czynniki wzrostowe
Przeciwciała
Inne leki immunostymulujące
Skrót wiadomości o immunizacji
biernej i czynnej

ROZDZIAŁ VII
LEKI UŻYWANE W ZWALCZANIU INFEKCJI
Rafał Olszanecki
1. Farmakobiologia infekcji
Wybiórcza toksyczność – ogólne mechanizmy działania leków przeciw drobnoustrojom
Zakres, typ, siła działania leków przeciw
drobnoustrojom
Oporność drobnoustrojów na działanie leków
Wzrost drobnoustrojów w środowisku
naturalnym
2. Środki odkażające
3. Leki przeciwbakteryjne i przeciw
drobnoustrojom atypowym
Pochodne chinoliny
Pochodne nitrofuranu
Pochodne nitroimidazolu
Sulfonamidy i inhibitory reduktazy
dihydrofolianu
Inhibitory gyrazy
Antybiotyki b-laktamowe
Antybiotyki glikopeptydowe i lipopeptydowe
Antybiotyki aminoglikozydowe
i spektynomycyna
Tetracykliny oraz glicylcykliny
Antybiotyki makrolidowe, azalidowe,
linkozamidowe i ketolidowe
Oksazolidynony
Streptograminy
Inne leki przeciwbakteryjne
Preparaty używane w leczeniu gruźlicy
oraz trądu
Kierunki poszukiwań nowych leków
przeciwbakteryjnych
Ogólne zasady stosowania leków
przeciwbakteryjnych
4. Leki przeciwwirusowe
Leki używane w leczeniu zakażeń
wirusami Herpes simplex oraz Varicella-zoster
Leki używane w leczeniu zakażeń wirusem
cytomegalii
Leki używane w leczeniu AIDS
Leki używane w leczeniu wirusowych
zapaleń wątroby
Leki używane w leczeniu grypy
Leki używane w leczeniu zakażeń wywołanych
Inne leki przeciwwirusowe
5. Leki przeciwgrzybicze
Amfoterycyna B i flucytozyna
Azole
Echinokandyny
Inhibitory epoksydazy skwalenowej
Inne leki przeciwgrzybicze
6. Leki używane w zakażeniach pierwotniakami
Leki stosowane w leczeniu malarii
Leki używane w terapii toksoplazmozy
Leki stosowane w leczeniu amebiozy
Leki używane w leczeniu rzęsistkowicy
Inne leki przeciwpierwotniakowe
7. Leki używane w zakażeniach robakami

ROZDZIAŁ VIII
LEKI PRZECIWNOWOTWOROWE
Rafał Olszanecki
1. Farmakobiologia nowotworów
Ogólne mechanizmy działania leków
przeciwnowotworowych
Ogólne zasady działania leków na komórki
nowotworowe
2. Leki cytotoksyczne
Leki alkilujące
Antymetabolity
Antybiotyki przeciwnowotworowe
Pochodne epipodofilotoksyny
Pochodne alkaloidów barwinka różyczkowego
Taksany (taksoidy)
Pochodne kamptotecyny
Inne leki cytotoksyczne
3. Leki hormonalne
4. Leki biologiczne
5. Inne leki przeciwnowotworowe
Nowe kierunki poszukiwania leków
przeciwnowotworowych
6. Ogólne zasady leczenia
przeciwnowotworowego

ROZDZIAŁ IX
LEKI STOSOWANE W CHOROBACH
UKŁADÓW I NARZĄDÓW
Jacek Jawień, Rafał Olszanecki, Paweł Wołkow
1. Leki wpływające na układ
hormonalny – Paweł Wołkow
Hormony oraz farmakologia podwzgórza
i przysadki
Hormony tarczycy
Hormony kory nadnerczy
Hormony płciowe
Hormony oraz leki wpływające na
metabolizm wapnia i mineralizację kości
Homeostaza węglowodanowa,
czynność wewnątrzwydzielnicza trzustki
i leki przeciwcukrzycowe
2. Leki wpływające na układ krwiotwórczy
i układ krzepnięcia – Jacek Jawień
Leki wpływające na funkcję osocza
i komórek krwi
Podstawowe preparaty krwiozastępcze
Leki hamujące czynność płytek krwi
Leki hamujące krzepliwość krwi
Leki fibrynolityczne
Leki hamujące fibrynolizę
3. Leki układu oddechowego – Paweł Wołkow
Leki ułatwiające usuwanie śluzu
z dróg oddechowych
Leki przeciwkaszlowe
Leki rozszerzające oskrzela
Leki o działaniu przeciwzapalnym
Ogólne zasady leczenia astmy oskrzelowej
4. Leki układu pokarmowego – Rafał Olszanecki
Leki hamujące wymioty
i zapobiegające nudnościom
Leki wywołujące wymioty
Leki stosowane w leczeniu schorzeń przełyku
Farmakoterapia choroby refluksowej oraz
choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
Leki używane w zwalczaniu biegunki
Leki przeczyszczające
Leki używane w leczeniu wybranych
chorób jelita grubego
Leki używane w leczeniu schorzeń wątroby
Wybrane leki używane
w schorzeniach trzustki
5. Leki układu moczowego – Paweł Wołkow
Leki moczopędne
Leki hamujące diurezę
Leczenie łagodnego przerostu
gruczołu krokowego
6. Leki układu krążenia – Jacek Jawień
Leki używane w niewydolności se
Blokery kanałów wapniowych
Leki używane w przewlekłym leczeniu
nadciśnienia tętniczego
Leki stosowane w leczeniu nagłych
wzrostów ciśnienia (przełom nadciśnieniowy)
Leczenie nadciśnienia płucnego
Leki stosowane w dławicy piersiowej stabilnej
Leczenie ostrego zespołu wieńcowego
Miażdżyca tętnic
Leki zmniejszające stężenie lipidów
w surowicy
Leki antyarytmiczne
7. Leki stosowane w dermatologii
– Paweł Wołkow
Środki stosowane w chorobach
zakaźnych skóry
Leki o działaniu przeciwzapalnym
i immunomodulującym
Środki przeciwświądowe
Środki keratolityczne
Leczenie trądziku pospolitego
Leki stosowane w łuszczycy
Leczenie oparzeń i ran
8. Leki okulistyczne – Paweł Wołkow
Leczenie zakażeń w okulistyce
Leczenie stanów zapalnych niezwiązanych
z zakażeniem
Leki stosowane w zwyrodnieniu plamki
związanym z wiekiem
Leki stosowane w leczeniu jaskry
9. Farmakoterapia w położnictwie
– Rafał Olszanecki
Leki stosowane w położnictwie
Leki stosowane w krwotokach z macicy
Leki stosowane w leczeniu stanu
przedrzucawkowego i rzucawki
Leki stosowane do znieczulenia
w czasie porodu
Farmakoterapia wybranych schorzeń
w czasie ciąży

ROZDZIAŁ X
ELEMENTY FARMAKOLOGII
KLINICZNEJ
Jacek Jawień, Rafał Olszanecki, Paweł Wołkow
1. Farmakokinetyka – Jacek Jawień
Absorpcja – wchłanianie leku
Dystrybucja
Biotransformacja
Wydalanie
Parametry i modele farmakokinetyczne
2. Zmienność odpowiedzi na lek
i indywidualizacja terapii – Rafał Olszanecki
Płeć
Wiek
Rasa
Styl życia
Zmienność genetyczna
Różnice w budowie organizmu
Obecność chorób
Równoczesne stosowanie innych leków
3. Farmakogenetyka i farmakogenomika
– Paweł Wołkow
Poszukiwanie czynników genetycznych
modyfikujących działanie leków
Przykłady opisanych czynników
genetycznych modyfikujących działanie leku
4. Odmienności stosowania leków u osób
starszych – Rafał Olszanecki
Zmiany w farmakokinetyce leków
Zmiany w farmakodynamice leków
Leki ośrodkowego układu nerwowego
Leki układu sercowo-naczyniowego
Leki przeciwdrobnoustrojowe
Leki przeciwzapalne
Aspekty praktyczne stosowania leków
u starszych pacjentów
5. Odmienności stosowania leków
u dzieci – Rafał Olszanecki
Zmiany w farmakokinetyce leków
Zmiany w farmakodynamice leków
Drogi podawania leków i dawkowanie
6. Stosowanie leków w ciąży i okresie
karmienia – Rafał Olszanecki
Zmiany w farmakokinetyce leków
w czasie ciąży
Przechodzenie leków przez łożysko
Stosowanie leków w czasie ciąży
i w okresie okołoporodowym
Stosowanie leków w okresie
karmienia piersią
7. Niepożądane działania leków
– Paweł Wołkow
8. Interakcje leków – Rafał Olszanecki
Interakcje farmaceutyczne
Interakcje farmakodynamiczne
Interakcje farmakokinetyczne
Skrót najistotniejszych klinicznie
interakcji leków
9. Terapia monitorowana stężeniem leku
w organizmie – Paweł Wołkow

ROZDZIAŁ XI
WYBRANE ZAGADNIENIA SPECJALNE
I ELEMENTY TOKSYKOLOGII
Rafał Olszanecki
1. Witaminy, biopierwiastki
i inne suplementy diety
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
Ubichinon
Wybrane biopierwiastki i inne suplementy
diety
2. Wybrane informacje o preparatach
ziołowych
3. Preparaty dostępne bez recepty – korzyści
i zagrożenia
4. Leki „sieroce”
5. Elementy toksykologii
Trucizny i ich działanie na organizm
Ogólne postępowanie w zatruciach
SKOROWIDZ