GASTRIX Przewodnik po gastroenterologii i hepetologii

W codziennej praktyce lekarze często posługują się skalami punktowymi, klasyfikacjami i algorytmami diagnostycznymi ułatwiającymi
podjęcie jasnych i kompleksowych decyzji. Sprawdzają się także w praktyce algorytmy postępowania terapeutycznego.
Stało się jednak niezwykle trudnym lub wręcz niemożliwym posiadanie pod ręką wszystkich tych narzędzi diagnostyczno-terapeutycznych, a poszukiwanie ich w internecie bywa niezwykle czasochłonne. Gastrix rozwiązuje ten problem: w odróżnieniu od
klasycznych podręczników gastroenterologii i hepatologii podsumowuje on wszystkie niezbędne informacje w postaci kieszonkowca.
Dzięki temu gastroenterolodzy mogą mieć wszystkie ważne informacje stale pod ręką.

Spis treści:

Przedmowa XV
Przedmowa redaktora wydania polskiego XVII
1
Procedury diagnostyczne i terapeutyczne
w gastroenterologii i hepatologii
1.1 Endoskopia 2
1 1 1 Informacje dla pacjenta przed endoskopią 3
1 1 2 Procedury endoskopowe 5
1 1 3 Higiena w endoskopii 7
1 1 4 Premedykacja 7
1 1 5 Antybiotykoterapia profilaktyczna (posiadacze
zastawek sercowych, przezskórna endoskopowa
gastrostomia [PEG]) 8
1 1 6 Biopsja endoskopowa (kiedy i ile?) 9
1 1 7 Powikłania i ryzyka endoskopii 9
1 1 8 Przygotowanie do endoskopii 10
1 1 9 Sedacja do endoskopii 10
1 1 10 Specjalne postępowanie w endoskopii inwazyjnej 13
1 1 11 Postępowanie poendoskopowe 13
1 1 12 Przypadki szczególne: endoskopia nagła (ratunkowa) 13
1 1 13 Przypadki szczególne: endoskopia a antykoagulanty 14
1 1 14 Przypadki szczególne: postępowanie po przezskórnej
endoskopowej gastrostomii (PEG) 15
1.2 Ultrasonografia 16
1 2 1 Ultrasonografia brzucha 17
1 2 2 Endosonografia (EUS) 18
1 2 3 Wspomagana ultrasonograficznie biopsja wątroby 18
1 2 4 FibroScan® 19
1 2 5 Ultrasonografia wspomagana kontrastem (CEUS) 20
1 2 6 Ultrasonografia jelitowa 22
1.3 Diagnostyka czynnościowa 24
1 3 1 Manometria przełykowa 24
1 3 2 pH‑metria 24
1 3 3 Manometria anorektalna 25
1 3 4 Ocena opróżniania żołądka 26
1 3 5 Wodorowy test oddechowy 29
1 3 6 Testy oddechowe z 13C 31
1 3 7 Rezonans magnetyczny 33
2
Choroby przełyku
2.1 Uchyłki 36
2 1 1 Uchyłki ciśnieniowe 36
2 1 2 Uchyłki Zenkera 36
2 1 3 Uchyłki trakcyjne 37
2.2 Zapalenie przełyku (w tym eozynofilowe zapalenie
przełyku) 37
2 2 1 Choroba refluksowa przełyku (GERD) 37
2 2 2 Klasyfikacja zapalenia refluksowego przełyku
wg Savary i Millera 38
2 2 3 Eozynofilowe zapalenie przełyku 42
2.3 Przełyk Barretta 43
2 3 1 Definicja 43
2 3 2 Klasyfikacja 43
2 3 3 Nadzór 43
2 3 4 Leczenie 44
2.4 Guzy przełyku 44
2 4 1 Złośliwe guzy przełyku 45
2.5 Zaburzenia motoryki 48
2 5 1 Achalazja 48
2 5 2 Rozlany skurcz przełyku 51
2 5 3 Przełyk o typie „dziadka do orzechów” 52
2.6 Uszkodzenia urazowe (oparzenia, perforacje) 54
2.7 Ciała obce/zwężenia 55
2.8 Żylaki przełyku 55
3
Choroby żołądka i dwunastnicy
3.1 Anatomia żołądka 60
3.2 Zapalenie żołądka 60
3 2 1 Typowe endoskopowe objawy zapalenia żołądka 62
3 2 2 Typy zapalenia żołądka 62
3 2 3 Dyspepsja 64
3.3 Wrzód 66
3 3 1 Wrzód peptyczny 66
3 3 2 Zapobieganie owrzodzeniom 68
3 3 3 Krwawienie z wrzodu 69
3 3 4 Perforacja 70
3.4 Choroby związane z Helicobacter pylori 71
3 4 1 Wskazania do eradykacji H. pylori 72
3 4 2 Sposoby eradykacji H. pylori 73
3.5 Nadciśnieniowa gastropatia wrotna 75
3.6 Różne operacje żołądka 76
3.7 Gastropareza, zaburzenia opróżniania żołądka 78
3 7 1 Definicja 78
3 7 2 Wczesne objawy poposiłkowe 78
3 7 3 Przyczyny 78
3 7 4 Rozpoznawanie 79
3 7 5 Leczenie 79
3.8 Czkawka 80
3 8 1 Leczenie 81
3.9 Guzy żołądka 82
3 9 1 Łagodne guzy żołądka 82
3 9 2 Złośliwe guzy żołądka 83
3.10 Gruczolaki dwunastnicy 98
4
Choroby jelita cienkiego
4.1 Zaburzenia trawienia i wchłaniania 102
4 1 1 Przyczyny zaburzeń wchłaniania 102
4 1 2 Choroby z zaburzeniami wchłaniania 103
4 1 3 Następstwa zmniejszonego przyswajania 104
4.2 Celiakia 105
4 2 1 Obraz kliniczny 106
4 2 2 Rozpoznawanie 107
4 2 3 Leczenie 108
4 2 4 Powikłania 109
4.3 Niedobór kwasów żółciowych 109
4.4 Zakażenia (w tym choroba Whipple’a) 109
4 4 1 Choroba Whipple’a 111
4.5 Biegunka: pułapka osmotyczna 113
4.6 Zespół krótkiego jelita 114
4.7 Choroba Leśniowskiego‑Crohna (ch. Crohna) 115
4 7 1 Obraz kliniczny 115
4 7 2 Objawy pozajelitowe 119
4 7 3 Przebieg i powikłania 120
4 7 4 Rozpoznawanie 120
4 7 5 Leczenie 121
4.8 Niedrożność 122
4 8 1 Definicja 122
4 8 2 Przyczyny 123
4 8 3 Obraz kliniczny 123
4 8 4 Rozpoznawanie 124
4.9 Ból brzucha – lista kontrolna (rzadkie rozpoznania
różnicowe) 125
5
Choroby okrężnicy
5.1 Ostre choroby zapalne okrężnicy 128
5 1 1 Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego 128
5 1 2 Uchyłkowatość/zapalenie uchyłków 129
5 1 3 Zakaźne zapalenie okrężnicy, zakażenia 132
5.2 Przewlekłe choroby zapalne okrężnicy 136
5 2 1 Wrzodziejące zapalenie jelita grubego 137
5 2 2 Aktualne reżimy terapeutyczne w chorobach
zapalnych jelit 141
5.3 Niedokrwienne zapalenie okrężnicy 143
5 3 1 Naczyniowe przyczyny niedokrwiennego zapalenia
okrężnicy 143
5 3 2 Obraz kliniczny 144
5 3 3 Rozpoznawanie 144
5 3 4 Leczenie 145
5.4 Pasożyty 146
5.5 Guzy 147
5 5 1 Łagodne guzy okrężnicy (w tym gruczolaki) 147
5 5 2 Guzy złośliwe (w tym zespoły polipowatości) 155
5.6 Zaparcie 165
5 6 1 Przyczyny ogólne 165
5 6 2 Przyczyny organiczne i ich rozpoznawanie 167
5 6 3 Przyczyny czynnościowe i ich rozpoznawanie 168
5 6 4 Leczenie 170
5.7 Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) 173
6
Choroby odbytnicy
6.1 Guzki krwawnicze 180
6.2 Zakrzepica żył odbytniczych i szczeliny odbytu 181
6 2 1 Leczenie szczelin odbytu 181
6.3 Nietrzymanie stolca 182
7
Choroby trzustki
7.1 Torbielowate zmiany w trzustce/Torbiele rzekome 186
7.2 Choroby wrodzone/Mukowiscydoza 188
7 2 1 Mukowiscydoza 188
7 2 2 Zespół Johanson‑Blizzarda 189
7 2 3 Zespół Shwachmana‑Bodiana‑Diamonda 189
7.3 Ostre zapalenie trzustki 189
7 3 1 Objawy 191
7 3 2 Powikłania ostrego zapalenia trzustki 192
7 3 3 Leczenie ostrego zapalenia trzustki 194
7.4 Przewlekłe zapalenie trzustki 197
7 4 1 Przyczyny 197
7 4 2 Rozpoznawanie 198
7 4 3 Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki 199
7.5 Autoimmunizacyjne zapalenie trzustki 199
7 5 1 Obraz kliniczny 199
7 5 2 Rozpoznawanie 200
7 5 3 Leczenie 201
7.6 Guzy trzustki 202
7 6 1 Trzustkowe guzy hormonalnie czynne 202
7 6 2 Raki trzustki 207
7 6 3 Guzy torbielowate 211
8
Choroby wątroby
8.1 Postępowanie diagnostyczne w przypadku
„podwyższonych wskaźników wątrobowych” 216
8 1 1 Podstawowa diagnostyka zaburzeń enzymów
wątrobowych (ALT > AP) 218
8 1 2 Diagnostyka rozszerzona 219
8 1 3 Wyjaśnianie podwyższonych wskaźników
cholestazy (AP > ALT) 220
8.2 Wrodzone choroby wątroby (hemochromatoza,
choroba Wilsona) 221
8 2 1 Hemochromatoza 221
8 2 2 Choroba Wilsona 225
8.3 Ostre wirusowe zapalenia wątroby 233
8 3 1 WZW A 233
8 3 2 WZW B 234
8 3 3 WZW C 243
8 3 4 WZW D 246
8 3 5 WZW E 248
8 3 6 Wirus Epsteina‑Barr, żółta gorączka,
cytomegalowirus, wirus Herpes simplex 249
8.4 Niewydolność wątroby 252
8 4 1 Ostra niewydolność wątroby – fulminant hepatitis 252
8 4 2 Kryteria encefalopatii wątrobowej 252
8 4 3 Kwalifikowanie do przeszczepu/Umieszczanie
na liście przeszczepowej 254
8.5 Autoimmunizacyjne zapalenie wątroby 254
8.6 Marskość wątroby 262
8 6 1 Przyczyny 263
8 6 2 Rozpoznawanie 264
8 6 3 Leczenie 265
8 6 4 Zespół wątrobowo‑nerkowy 267
8.7 Echinokokoza 268
8 7 1 Echinokokoza pęcherzykowa
(zakażenie tasiemcem lisim) 268
8 7 2 Echinokokoza torbielowata
(zakażenie tasiemcem psim) 269
8 7 3 Rozpoznawanie 271
8 7 4 Leczenie echinokokozy pęcherzykowej 273
8 7 5 Rekomendacje leczenia echinokokozy torbielowatej 273
8.8 Alkoholowa choroba wątroby i stłuszczeniowe
zapalenie wątroby 274
8 8 1 Ostre alkoholowe zapalenie wątroby 274
8.9 Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby/
Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby 275
8.10 Guzy wątroby 278
8 10 1 Rak wątrobowokomórkowy (HCC) 278
8.11 Odrzucanie przeszczepu po transplantacji wątroby 283
8 11 1 Skala punktowa Banffa w ocenie odrzucania
przeszczepu wątroby 283
8.12 Ultrasonografia wątroby 285
8 12 1 Segmenty wątrobowe 285
8 12 2 Ultrasonografia ze wzmocnieniem kontrastowym 285
9
Choroby dróg żółciowych
9.1 Wskaźniki laboratoryjne 294
9.2 Obrazowanie 294
9.3 Kamica żółciowa 296
9 3 1 Obraz kliniczny 296
9 3 2 Leczenie 297
9.4 Zapalenie pęcherzyka żółciowego 297
9.5 Żółtaczka i świąd 298
9 5 1 Żółtaczka cholestatyczna 299
9 5 2 Cholestaza związana z drogami żółciowymi
(zaporowa) 299
9 5 3 Klasyczna żółtaczka okluzyjna 300
9.6 Pierwotna marskość żółciowa i stwardniające
zapalenie dróg żółciowych 302
9 6 1 Pierwotna marskość żółciowa (PBC) 302
9 6 2 Stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC) 303
9.7 Guzy dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego 304
9 7 1 Rak dróg żółciowych i rak pęcherzyka żółciowego 304
10
Informacje techniczne
10.1 Przełykowe sondy uciskowe 310
10 1 1 Sonda Lintona‑Nachlasa 310
10 1 2 Sonda Sengstakena‑Blakemore’a 312
10.2 Rzekoma niedrożność okrężnicy (zespół Ogilviego) 313
10.3 Ostrzykiwanie zwężeń steroidami 314
10.4 Hamowanie krwawień nieżylakowych 314
10.5 Leczenie żylaków histoakrylem 316
10.6 Polipektomie 317
10.7 Krwawienie z żylaków 317
10.8 Biopsje żołądkowo‑jelitowe 318
10.9 Opróżnianie żołądka do pilnej gastroskopii 319
10.10 Dylatacja balonowa w achalazji przełyku 320
10.11 Over‑the‑scope clip 321
10.12 Samorozprężające się stenty metalowe 322
10.13 Urazy zębów 324
10.14 Przezskórna endoskopowa gastrostomia (PEG) 325
10.15 Profilaktyka zapalenia wsierdzia 327
11
Jak się kontaktować z autorami 331
12
Wykaz skrótów 333