Echokardiografia Feigenbauma

Podręcznik posiada wyjątkowe walory, z których najważniejszym jest proste i logiczne przedstawienie niejednokrotnie złożonych zagadnień, tak by ich przyswojenie opierało się przede wszystkim na zrozumieniu, a nie nauce pamięciowej niepowiązanych ze sobą faktów. Ponadto wszystkie aspekty badania echokardiograficznego omówione są w odniesieniu do praktyki klinicznej i postępowania z pacjentem, co odzwierciedla pracę lekarza, który powinien wykonywać i analizować badania echokardiograficzne, zawsze biorąc pod uwagę pozostałe dane kliniczne i dalsze losy pacjenta. Ostatnim elementem decydującym o powodzeniu podręcznika jest bogaty materiał ilustracyjny – zarówno schematy ułatwiające zrozumienie dyskutowanych zagadnień, jak i bardzo liczne obrazy z badań echokardiograficznych, przedstawiające wszystkie omawiane w tekście schorzenia. Co ważne, te obrazy to nie tylko ryciny, ale również filmy dostępne w wersji elektronicznej. Dzięki temu Echokardiografia Feigenbauma jest świetnym podręcznikiem, ale jednocześnie obszernym atlasem, który umożliwia zapoznanie się z obrazami praktycznie wszystkich patologii, jakie mamy szansę spotkać w swojej praktyce”.

Z Przedmowy redaktora naukowego wydania polskiego

Spis treści:

ROZDZIAŁ 1
Historia echokardiografii 1
Harvey Feigenbaum
Rozwój różnych technik echokardiograficznych 2
Zapisywanie echokardiogramów 6
Echokardiografiści 7
Szkolenie i organizacje echokardiograficzne 7
ROZDZIAŁ 2
Podstawy fizyczne i aparatura 9
Zasady fizyczne 9
Oddziaływanie ultradźwięków z tkankami 11
Przetwornik 13
Sterowanie wiązką ultradźwiękową 15
Rozdzielczość 16
Tworzenie obrazu 18
Przewodzenie energii ultradźwiękowej 19
Tryby obrazowania 20
Kompromisy w wytwarzaniu obrazu 21
Przetwarzanie sygnału 22
Obrazowanie harmoniczne (tissue harmonic imaging) 23
Artefakty 25
Echokardiografia doplerowska 27
Zasady badania doplerowskiego 27
Rodzaje trybów obrazowania doplerowskiego 29
Obrazowanie przepływu znakowane kolorem (z kolorowym odwzorowaniem
przepływu, kolorowy dopler) 32
Ograniczenia techniczne kolorowego doplera 33
Artefakty w obrazowaniu doplerowskim 35
Tkankowa echokardiografia doplerowska (tissue doppler imaging, TDI) 35
Biologiczne efekty ultradźwięków 36
ROZDZIAŁ 3
Echokardiografia kontrastowa 38
Źródło kontrastu echokardiograficznego 38
Środki kontrastowe 38
Bezpieczeństwo stosowania środków kontrastowych 40
Interakcje środków kontrastowych z ultradźwiękami 40
Metody wykrywania kontrastu 40
Ustawienia aparatu 41
Obrazowanie przerywane 41
Obrazowanie przy małym wskaźniku mechanicznym (low mechanical index
imaging) 43
Kliniczne zastosowanie ultrasonograficznych środków kontrastowych 43
Zastosowanie soli fizjologicznej w praktyce klinicznej 44
Wykrywanie innych patologii 46
Artefakty i ograniczenia 47
Wykrywanie i zastosowanie kontrastu w lewej komorze 48
Inne zastosowania kontrastu w lewej komorze 50
Wzmocnienie sygnału doplerowskiego 53
Artefakty w echokardiografii kontrastowej 54
Perfuzyjna echokardiografia kontrastowa 56
ROZDZIAŁ 4
Badanie echokardiograficzne 61
Pracownia echokardiograficzna 61
Kryteria właściwego zastosowania 62
Metodyka badania echokardiograficznego 62
Ułożenie pacjenta 63
Pozycja głowicy 64
Projekcje przymostkowe w osi długiej 65
Projekcje przymostkowe w osi krótkiej 66
Projekcje koniuszkowe 68
Projekcje podmostkowe 73
Projekcje nadmostkowe 74
Wyświetlanie obrazów dwuwymiarowych 75
Pomiary echokardiograficzne 76
Segmenty mięśnia lewej komory 76
Badanie w trybie M 78
Echokardiografia przezprzełykowa 80
Projekcje w echokardiografii przezprzełykowej 82
Echokardiografia trójwymiarowa 84
Echokardiografy przenośne i kieszonkowe 91
Echokardiografia jako badanie przesiewowe 94
Cyfrowa pracownia echokardiografii 95
Szkolenie i umiejętności w echokardiografii 96
ROZDZIAŁ 5
Ocena czynności skurczowej lewej komory 100
Wprowadzenie 100
Pomiary liniowe 100
Pośrednie wskaźniki funkcji lewej komory w badaniu w trybie M 102
Pomiary w obrazowaniu dwuwymiarowym 103
Automatyczna detekcja granic wsierdzia 104
Ocena czynności lewej komory w echokardiografii trójwymiarowej 107
Odkształcenie i tempo odkształcenia 108
Ruch skrętny lewej komory 112
Regionalna czynność lewej komory 113
Techniki ilościowe 115
Pomiar masy lewej komory 115
Przerost fizjologiczny i patologiczny 117
Inne metody oceny czynności lewej komory 118
Tkankowa kolorowa echokardiografia doplerowska w trybie M 118
Wskaźnik czynności lewej komory 118
Ocena dP/dt w lewej komorze 119
Naprężenie ścian lewej komory 120
Ocena globalnej czynności lewej komory metodami doplerowskimi 120
Zaburzenia kurczliwości niespowodowane niedokrwieniem 121
Przedwczesne pobudzenia komorowe 123
Stymulacja komorowa 124
Zaciskanie osierdziowe 125
Preekscytacja 125
Ruch serca po zabiegu chirurgicznym 125
Ucisk ściany serca 126
ROZDZIAŁ 6
Ocena czynności rozkurczowej lewej komory. 128
Fizjologia rozkurczu lewej komory 128
Stopnie zaawansowania dysfunkcji rozkurczowej 129
Prawidłowa funkcja rozkurczowa 129
Upośledzona relaksacja (stopień I) 130
Pseudonormalizacja (stopień II) 131
Restrykcyjny profil napełniania (stopień III) 131
Parametry doplerowskie funkcji rozkurczowej 133
Czas rozkurczu izowolumetrycznego 133
Przepływ mitralny 133
Prędkość propagacji przepływu (Vp) w obrazowaniu w trybie M z kolorowym
doplerem 134
Prędkość pierścienia mitralnego 135
Profile przepływu w żyłach płucnych 136
Objętość lewego przedsionka 139
Próba Valsalvy 140
Pozostałe wskaźniki zaburzeń czynności rozkurczowej 141
Kompleksowa ocena funkcji rozkurczowej 142
Wytyczne oceny funkcji rozkurczowej 143
Ocena pacjentów z obniżoną frakcją wyrzutową 143
Ocena pacjentów z prawidłową frakcją wyrzutową 144
Zastosowanie algorytmów w praktyce 145
Upośledzona relaksacja (stopień I) 145
Pseudonormalizacja (stopień II) 147
Restrykcyjny profil napełniania (stopień III) 149
Zmiany czynności rozkurczowej w czasie 149
Badania obciążeniowe w ocenie funkcji rozkurczowej 149
Diagnostyka różnicowa niewydolności serca z prawidłową frakcją wyrzutową 153
Ocena dysfunkcji rozkurczowej w szczególnych grupach pacjentów 153
Tachykardia zatokowa 153
Migotanie przedsionków 153
Wady zastawki mitralnej 154
Kardiomiopatia przerostowa 156
Rokowanie u pacjentów z dysfunkcją rozkurczową 157
ROZDZIAŁ 7
Lewy i prawy przedsionek oraz prawa komora 158
Lewy przedsionek 158
Wymiary i objętość lewego przedsionka 158
Funkcja lewego przedsionka 160
Przegroda międzyprzedsionkowa 161
Żyły płucne 165
Prawy przedsionek 169
Skrzepliny w prawym przedsionku 172
Przepływ krwi w prawym przedsionku 175
Prawa komora 178
Wymiary i objętość prawej komory 179
Przeciążenie prawej komory 182
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory 187
ROZDZIAŁ 8
Hemodynamika 194
Zastosowanie prezentacji w trybie M i obrazowania dwuwymiarowego 194
Ilościowa ocena przepływu krwi 195
Kliniczne zastosowanie pomiarów przepływu krwi 198
Pomiary gradientów ciśnień 201
Zastosowania równania Bernoulliego 205
Określanie czasu połowicznego zaniku gradientu ciśnienia 209
Równanie ciągłości 212
Metoda oceny strefy konwergencji przepływu (PISA) 213
Wskaźnik czynności mięśnia sercowego (wskaźnik Teia) 215
ROZDZIAŁ 9
Choroby osierdzia. 217
Ocena osierdzia za pomocą echokardiografii i innych technik obrazowania 217
Wykrywanie i ilościowa ocena płynu w worku osierdziowym 218
Bezpośrednia wizualizacja osierdzia 220
Różnicowanie między wysiękiem do worka osierdziowego a wysiękiem do jamy
opłucnej 224
Tamponada serca 224
Echokardiograficzne objawy tamponady serca 225
Objawy doplerowskie w tamponadzie serca 227
Zaciskanie osierdzia 228
Rozpoznanie echokardiograficzne 229
Objawy zaciskania osierdzia w echokardiografii doplerowskiej 232
Wysiękowo-zaciskające zapalenie osierdzia 234
Różnicowanie między zaciskającym zapaleniem osierdzia a kardiomiopatią
restrykcyjną 234
Różne choroby i scenariusze kliniczne dotyczące osierdzia 236
Wysięk pozabiegowy 236
Nakłucie osierdzia pod kontrolą echokardiograficzną 237
Wrodzony brak osierdzia 239
Torbiele osierdziowe 239
ROZDZIAŁ 10
Choroby zastawki aortalnej. 240
Dwupłatkowa zastawka aortalna 240
Zwężenie zastawki aortalnej 242
Rola echokardiografii 2D 244
Ocena zwężenia zastawki aortalnej w badaniu doplerowskim 246
Inne metody ilościowej oceny zwężenia zastawki aortalnej 255
Ocena ciężkości stenozy aortalnej 257
Klasyfikacja zwężenia zastawki aortalnej 258
Naturalny przebieg zwężenia zastawki aortalnej 260
Podejmowanie decyzji klinicznych 260
Niedomykalność zastawki aortalnej 262
Kryteria właściwego zastosowania echokardiografii 263
Prezentacja jednowymiarowa i dwuwymiarowa 263
Ustalenie rozpoznania niedomykalności aortalnej 265
Ocena ciężkości niedomykalności zastawki aortalnej 268
Ostra i przewlekła niedomykalność zastawki aortalnej 275
Ocena lewej komory 276
Inne nieprawidłowości zastawki aortalnej 280
ROZDZIAŁ 11
Wady zastawki mitralnej 282
Anatomia zastawki mitralnej 282
Patofizjologia wad zastawki mitralnej 288
Stenoza mitralna 288
Echokardiografia dwuwymiarowa w reumatycznym zwężeniu zastawki
mitralnej 288
Wrodzone zwężenie zastawki mitralnej 289
Obraz stenozy mitralnej w prezentacji jednowymiarowej 290
Echokardiografia przezprzełykowa i trójwymiarowa 291
Anatomiczna ocena ciężkości wady 291
Ocena ciężkości wady w echokardiografii doplerowskiej 292
Gradient wysiłkowy 294
Wtórne cechy stenozy mitralnej 295
Wtórne nadciśnienie płucne 298
Podejmowanie decyzji dotyczących interwencji 298
Niedomykalność zastawki mitralnej 298
Ocena niedomykalności mitralnej w badaniu doplerowskim 299
Określanie nasilenia niedomykalności mitralnej 302
Inne aspekty oceny niedomykalności mitralnej 306
Częściowe oderwanie płatka (płatek cepowaty) 309
Czynnościowa niedomykalność mitralna 311
Wypadanie płatka zastawki mitralnej 314
Inne patologie zastawki mitralnej 316
Naprawa chirurgiczna 316
Zwapnienia pierścienia zastawki mitralnej 317
Guzy zastawki mitralnej 319
Tętniaki zastawki mitralnej 320
Perforacja płatka zastawki mitralnej i infekcyjne zapalenie wsierdzia 321
Rozszczep płatka zastawki mitralnej 321
Rozejście się pierścienia 322
Uszkodzenie popromienne 322
Walwulopatia w przebiegu rakowiaka i po lekach hamujących łaknienie 322
ROZDZIAŁ 1 2
Zastawka trójdzielna i zastawka płucna 324
Informacje ogólne 324
Zastawka płucna 324
Zwężenie zastawki płucnej 326
Niedomykalność zastawki płucnej 328
Inne nieprawidłowości zastawki płucnej 331
Ocena drogi odpływu prawej komory 331
Zastawka trójdzielna 332
Doplerowska ocena zastawki trójdzielnej 333
Zwężenie zastawki trójdzielnej 335
Niedomykalność zastawki trójdzielnej 335
Choroba niedokrwienna serca 339
Ocena nasilenia niedomykalności trójdzielnej 339
Ocena ciśnienia skurczowego w prawej komorze 341
Inne schorzenia zastawki trójdzielnej 343
Zespół rakowiaka 343
Fibroelastoza wsierdzia 344
Anomalia Ebsteina 344
Stan po usunięciu zastawki trójdzielnej 345
Guzy i inne nieprawidłowe masy 346
ROZDZIAŁ 13
Infekcyjne zapalenie wsierdzia 347
Perspektywa kliniczna 347
Echokardiograficzna charakterystyka wegetacji 347
Wartość diagnostyczna echokardiografii 354
Inne techniki obrazowania 356
Ewolucja kryteriów diagnostycznych 357
Powikłania infekcyjnego zapalenia wsierdzia 359
Rokowanie i ocena ryzyka 363
Zapalenie wsierdzia obejmujące protezę zastawkową 364
Zapalenie wsierdzia związane z implantowanymi urządzeniami 367
Prawostronne infekcyjne zapalenie wsierdzia 367
Zasady postępowania u pacjenta z infekcyjnym zapaleniem wsierdzia 368
ROZDZIAŁ 14
Sztuczne zastawki serca i zabiegi w strukturalnych
chorobach serca 377
Rodzaje sztucznych zastawek 377
Prawidłowa czynność sztucznej zastawki 379
Zastosowanie echokardiografii u pacjentów z protezami zastawkowymi 387
Ogólne zasady obrazowania 389
Sztuczne zastawki aortalne 391
Zastawki aortalne implantowane przezcewnikowo 395
Sztuczne zastawki mitralne 398
Przezcewnikowa naprawa zastawki mitralnej 400
Przyczyny dysfunkcji sztucznych zastawek 402
Utrudnienie przepływu przez zastawkę 402
Infekcyjne zapalenie wsierdzia 411
Mechaniczne uszkodzenie zastawki 418
Sztuczne zastawki po prawej stronie serca 421
Naprawa zastawki mitralnej 423
ROZDZIAŁ 15
Echokardiografia w chorobie wieńcowej 427
Patofizjologia zespołów wieńcowych 428
Wykrywanie i ilościowa ocena zaburzeń czynności skurczowej 431
Rola echokardiografii trójwymiarowej 434
Technika doplera tkankowego oraz technika śledzenia markerów
akustycznych 434
Inne metody oceny niedokrwionego mięśnia sercowego 435
Ocena echokardiograficzna w poszczególnych zespołach klinicznych 436
Dławica piersiowa 436
Świeży zawał mięśnia sercowego 436
Naturalny przebieg zaburzeń czynności skurczowej 439
Implikacje prognostyczne 440
Powikłania świeżego zawału mięśnia sercowego 441
Płyn w worku osierdziowym 441
Powikłania mechaniczne zawału mięśnia sercowego 442
Pęknięcie wolnej ściany 442
Skrzeplina w komorze 442
Zawał prawej komory 443
Ostra niedomykalność mitralna 444
Pęknięcie przegrody międzykomorowej 446
Wstrząs kardiogenny 448
Przewlekła choroba wieńcowa 449
Tętniak lewej komory 449
Tętniak rzekomy lewej komory 450
Przewlekła przebudowa 451
Skrzeplina przyścienna 453
Niedomykalność mitralna 454
Przewlekła dysfunkcja na tle niedokrwiennym 454
Bezpośrednie obrazowanie tętnic wieńcowych 455
Choroba Kawasaki 458
ROZDZIAŁ 16
Echokardiografia obciążeniowa 460
Podstawy fizjologiczne 460
Metodologia 461
Ruchoma bieżnia 462
Cykloergometr 463
Echokardiografia dobutaminowa 463
Dipirydamol i adenozyna 464
Trójwymiarowa echokardiografia obciążeniowa 465
Wybór testu obciążeniowego 465
Interpretacja echokardiograficznego testu obciążeniowego 466
Kategorie zaburzeń czynności skurczowej 469
Wpływ obciążenia na czynność skurczową 469
Obrazowanie odkształcenia 470
Określanie lokalizacji zwężeń tętnic wieńcowych 471
Korelacja z objawami klinicznymi i zmianami w elektrokardiogramie 471
Wykrywanie choroby wieńcowej 473
Perfuzyjna echokardiografia kontrastowa 475
Porównanie z metodami radioizotopowymi 476
Zastosowania echokardiografii obciążeniowej 477
Wartość prognostyczna echokardiografii obciążeniowej 477
Echokardiografia obciążeniowa u pacjentów z ostrym bólem w klatce
piersiowej 480
Echokardiografia obciążeniowa po zawale mięśnia sercowego 480
Echokardiografia obciążeniowa po rewaskularyzacji 482
Przedoperacyjna ocena ryzyka 482
Echokardiografia obciążeniowa u kobiet 483
Ocena żywotności mięśnia sercowego 484
Zastosowanie echokardiografii obciążeniowej poza chorobą wieńcową 485
Echokardiografia obciążeniowa z oceną funkcji rozkurczowej 487
ROZDZIAŁ 17
Kardiomiopatie rozstrzeniowe 489
Przegląd kliniczny i echokardiograficzny 489
Kardiomiopatia rozstrzeniowa 489
Ocena doplerowska czynności skurczowej i rozkurczowej 494
Wtórne cechy kardiomiopatii rozstrzeniowej 496
Etiologia kardiomiopatii rozstrzeniowej 499
Ocena rokowania w kardiomiopatii rozstrzeniowej 502
Rola echokardiografii w decyzjach terapeutycznych 504
Stymulacja dwukomorowa w kardiomiopatiach 504
Transplantacja serca 506
Urządzenia wspomagające czynność komory 509
Niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową 514
Zapalenie mięśnia sercowego 515
Kardiomiopatia okołoporodowa 517
Choroba Chagasa 517
ROZDZIAŁ 18
Kardiomiopatia przerostowa i inne typy kardiomiopatii 518
Przegląd 518
Kardiomiopatia przerostowa 518
Echokardiograficzna ocena kardiomiopatii przerostowej 519
Rola rezonansu magnetycznego serca 521
Ocena drogi odpływu lewej komory w kardiomiopatii zawężającej 522
Niedomykalność mitralna w kardiomiopatii przerostowej 526
Inne odmiany kardiomiopatii przerostowej 528
Zawężanie środkowej części jamy lewej komory 529
Schyłkowe stadium kardiomiopatii przerostowej 531
Badanie przesiewowe członków rodziny 532
Stany imitujące kardiomiopatię przerostową 533
Monitorowanie terapii w kardiomiopatii przerostowej 535
Kardiomiopatia naciekowa i restrykcyjna 536
Echokardiograficzna ocena kardiomiopatii restrykcyjnej 537
Amyloidoza serca 537
Kardiomiopatia restrykcyjna 538
Fibroelastoza wsierdzia i zespół hipereozynofilowy 539
Dystrofia mięśniowa/zaburzenia spichrzania glikogenu 539
Anomalia Uhla 543
ROZDZIAŁ 19
Wady wrodzone serca 544
Badanie echokardiograficzne: systematyczna ocena anatomii 545
Położenie serca 545
Morfologia komór 546
Połączenia wielkich pni tętniczych 547
Nieprawidłowości napływu do prawej komory 547
Nieprawidłowości napływu do lewej komory 550
Żyły płucne 550
Lewy przedsionek 550
Zastawka mitralna 552
Nieprawidłowości odpływu z prawej komory 554
Prawa komora 554
Zastawka płucna 554
Tętnice płucne 556
Nieprawidłowości odpływu z lewej komory 556
Zwężenie podzastawkowe 556
Zwężenie zastawki aortalnej 557
Nadzastawkowe zwężenie aortalne 562
Koarktacja aorty 563
Nieprawidłowości powstawania przegród serca 563
Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej 563
Ubytek przegrody międzykomorowej 571
Wady poduszeczek wsierdziowych 583
Nieprawidłowe połączenia i struktury naczyniowe 586
Przetrwały przewód tętniczy 586
Nieprawidłowe połączenia żył systemowych 594
Nieprawidłowości krążenia wieńcowego 596
Tetralogia Fallota 597
Przełożenie wielkich pni tętniczych 599
Atrezja zastawki trójdzielnej 607
Operacja Fontana 607
ROZDZIAŁ 2 0
Choroby aorty 611
Prawidłowa anatomia aorty 611
Ocena echokardiograficzna 613
Poszerzenie aorty i tętniak aorty 617
Zespół Marfana 620
Tętniak zatoki Valsalvy 622
Rozwarstwienie aorty 624
Diagnostyka echokardiograficzna 627
Krwiak śródścienny 633
Powikłania i naturalny przebieg rozwarstwienia aorty 634
Zmiany miażdżycowe w aorcie 639
Różne nieprawidłowości aorty 642
Koarktacja aorty 642
Tętniak rzekomy aorty 645
Uraz aorty 645
Zakażenia aorty 646
Skrzepliny w aorcie 648
Choroba Takayasu 650
ROZDZIAŁ 21
Nieprawidłowe masy, guzy oraz sercowopochodne
źródła zatorowości 651
Warianty normy i artefakty jako źródła fałszywie dodatnich rozpoznań 651
Rola echokardiografii 652
Guzy serca 652
Pierwotne łagodne guzy 653
Pierwotne złośliwe guzy 661
Guzy przerzutowe serca 663
Skrzepliny wewnątrzsercowe 669
Skrzepliny w lewej komorze 669
Skrzepliny w lewym przedsionku 677
Skrzepliny w prawym przedsionku 680
Samoistny kontrast echokardiograficzny 680
Rola echokardiografii w zatorowości w krążeniu systemowym 682
Guzy rzekome i inne masy wewnątrzsercowe 689
ROZDZIAŁ 2 2
Rola echokardiografii w chorobach układowych
i rozwiązywaniu problemów klinicznych 692
Echokardiografia a choroby ogólnoustrojowe 692
Nadciśnienie tętnicze 692
Cukrzyca 692
Choroby tarczycy 693
Przewlekła niewydolność nerek 693
Choroby tkanki łącznej i autoimmunologiczne 696
Toczeń rumieniowaty układowy 696
Zespół antyfosfolipidowy 696
Twardzina układowa/zespół Raynauda 697
Przewlekła choroba wątroby i marskość wątroby 698
Przewlekła obturacyjna choroba płuc 702
Nadciśnienie płucne 702
Różne jednostki chorobowe 706
Sarkoidoza 706
Hemochromatoza 708
Stwardnienie guzowate 708
Hipereozynofilia 708
Zespół rakowiaka 708
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa 710
Zakażenie ludzkim wirusem upośledzenia odporności (HIV) 711
Walwulopatia po lekach hamujących łaknienie 711
Wybrane scenariusze kliniczne 711
Zastoinowa niewydolność serca 712
Ostra zatorowość płucna 713
Cechy echokardiograficzne 713
Migotanie przedsionków 715
Zespół takotsubo 719
Neurogenne ogłuszenie mięśnia sercowego 720
Omdlenie 720
Kardioonkologia 720
Uszkodzenie serca wywołane przez radioterapię 721
Przesiewowa ocena przed wyczynowym uprawianiem sportu
oraz „serce sportowca” 722
Ciąża a serce 723
Następstwa wieku podeszłego 724
ROZDZIAŁ 2 3
Zastosowanie echokardiografii na oddziale
intensywnej opieki medycznej, sali operacyjnej
oraz w pracowni elektrofizjologii 727
Ocena pacjentów na oddziale intensywnej terapii 727
Hipotensja i wstrząs 727
Ocena hipoksji 730
Echokardiografia na oddziale neurochirurgii i intensywnej opieki
neurologicznej 732
Echokardiografia u pacjentów z urządzeniami wspomagającymi układ
krążenia 733
Echokardiografia na oddziale ratunkowym 734
Echokardiografia po nagłym zatrzymaniu krążenia 735
Echokardiografia przed operacją, w trakcie operacji i w okresie
okołooperacyjnym 737
Rola echokardiografii w operacjach zastawki mitralnej 738
Naprawa zastawki trójdzielnej 745
Rola echokardiografii w zabiegach na zastawce aortalnej 746
Inne zastosowania echokardiografii 752
Inne śródoperacyjne powikłania zabiegów kardiochirurgicznych 752
Śródoperacyjne monitorowanie zabiegów niekardiochirurgicznych 755
Pooperacyjne powikłania po zabiegach kardiochirurgicznych 755
Monitorowanie zabiegów elekrofizjologicznych 758
indeks 763