Kraków 2009, wyd. 1, format 145 x 205, objętość 522 str., oprawa twarda
Otrzymujemy książkę, która jest wyjątkowym darem humanisty […]należy tę książkę wydać, by można było zachwycać się genialnymi wręcz sugestiami, inspiracjami, pomysłami i/lub nie zgadzać się ze stawianymi w niej przez Autora tezami czy hipotezami. […] Żaden z pedagogów nie byłby w stanie właśnie w taki sposób, jak uczynił to Witkowski, odsłonić innych wymiarów rozumienia autorytetu […] książka wyznacza niewątpliwie kolejny przełom w humanistycznej debacie naukowej i oby pedagodzy […] chcieli się choć trochę otworzyć na siebie przez pryzmat często bolesnych o nich i dla nich myśli czy opinii […].
prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski
Lech Witkowski w swej nowej książce udowadnia, że pożegnanie z autorytetem (zjawiskiem i pojęciem) jest chyba przedwczesne. We wstępie do Wyzwań autorytetu... zapowiada co prawda, że czas zapotrzebowania na autorytety skończył się, jednak faktycznie – jeśli dobrze odczytuję tę zapowiedź, to nie chodzi o zerwanie z tym problemem, lecz raczej zależy mu na nowym jego odczytaniu, i to w dwóch możliwych warstwach: realnej i semantycznej.
Pierwszy zabieg L. Witkowskiego polega na wyrwaniu autorytetu naukom behawioralnym, a więc odcięciu go od sił żywotnych oferowanych przez ten kierunek uprawiania psychologii, który polega na redukowaniu wszystkiego do konkretnych zachowań ludzi i prowadzenia precyzyjnych badań empirycznych (najlepiej eksperymentalnych).
Propozycja L. Witkowskiego polega na wprowadzeniu autorytetu w obszar nauk humanistycznych, czyli uznaniu, że zjawisko to ma genezę kulturową, a tym samym jest bardziej płynne, bardziej uwarunkowane tradycją historyczną, bardziej wysycone wartościami, niż chcieliby to zaakceptować przedstawiciele nauk behawioralnych.
Drugi zabieg na autorytecie polega na nadaniu temu pojęciu nowego znaczenia. Mówiąc krotko i konkretnie, chodzi o potraktowanie autorytetu jako soczewki, która pozwala ludziom lepiej orientować się w otoczeniu społecznym, pewne rzeczy wyodrębniać z niego wyraziście, a inne ignorować, przetwarzać informacje o świecie zgodnie z tym, co widzimy w tym „szkle powiększającym” autorytetu. Chcąc jak najlepiej oddać to oryginalne podejście: autorytet jest generatorem znaczeń społecznych, który pozwala z nieograniczonej liczby sensów możliwych do wydobycia z rzeczywistości uznać za własne tylko niektóre z nich.
Spis treści
PrzedmowaPodziękowania
Wstęp
Perspektywa ujęcia
Ogniwa metodologiczne
Wyznanie
Rozdział I
Autorytet i „autorytety” jako problem kulturowy i społeczny
oraz jego obecność w dyskursie publicznym transformacji w Polsce
Wstęp
Autorytet w kulturze (według) Leszka Kołakowskiego
Autorytet między degradacją i uwzniośleniem
Inteligencja w Polsce – bez autorytetu czy skazana na igranie nim?
Pułapka „systemu” i „sieci” autorytetów – trudności analiz
Jacka Żakowskiego i nastawienia Adama Michnika
Przykład pułapki myślenia lewicowego o autorytetach
Autorytet jako człowiek-tworca etycznie wyniesiony niezależnością – poza sporem o władzę
Autorytet moralny w wersji salonowej z cudzysłowem – u Rafała Ziemkiewicza
Rozdział II
Tropy historyczne, socjologiczne i pytanie o wpływ w psychologii społecznej
Wstęp
Kryzys autorytetu jako kryzys kolejności w pułapce
mimetycznego pragnienia (geniusz Williama Szekspira
w oczach Rene Girarda)
Lunatycy i „zacofańcy” – dwa bieguny autorytetu w historii nauki
według Artura Koestlera
Autorytet jako problem socjologii kultury, filozofii nauki i socjologii wiedzy
Wyzwanie „refleksyjności” wobec autorytetów w „posttradycyjnym”
społeczeństwie: przypadek iluzji „aktywnego zaufania”
u Anthony’ego Giddensa; w stronę autorytetu globalizacji proceduralnej
Między oznakami autorytetu jako źródła wpływu
a autorytetem oznak – badania Stanleya Milgrama
Rozdział III
Szkoła frankfurcka, czyli o niemożności zniesienia autorytetu,
a nawet o jego nieautorytarnej potrzebie w nowoczesności
Wstęp
Ericha Fromma postulat „autorytetu racjonalnego”
poza konformizmem i anonimowością wpływu
Testament Maxa Horkheimera (kryzys autorytetu ojca i pułapka rozumu)
Theodora W. Adorna problemy z autorytetem w filozofii, sztuce
i życiu społecznym: przeciw autorytetowi realnej siły pozoru
Rozdział IV
Ćwiczenia filozoficzne z myśli o autorytecie – przypadek Hannah Arendt
Wstęp
Autorytet w edukacji: poza posłuszeństwo
Przeciw abdykacji i absolutyzacji autorytetu
Między liberalizmem i konserwatyzmem
Walka o tradycję przeciw jej rzecznikom – casus reformacji
Od absolutyzacji do formalizacji
Spory o źródła autorytetu
Autorytet cytatu jako źródła
Modalności pozycji autorytetu w kulturze
Rozdział V
Problem autorytetu a hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera
Wstęp
W stronę krytyki czystego autorytetu
Wyzwolenie spod autorytetu przyrodoznawstwa: przeżycie
Autorytet i oświecenie – spor Hansa-Georga Gadamera z Jurgenem Habermasem
Błąd oświecenia a oświeceniowy błąd Hansa-Georga Gadamera
Oświecenie i romantyzm – autorytet w walce na dwa fronty
Pochwała wpływu fragmentu: autorytet jako ślad
Klasyk jako autorytet: warunki realnego spotkania
Problem normatywności autorytetu
Rozdział VI
Z programu badań nad autorytetem u Richarda Sennetta (zapiski z lektury)
Wstęp
Poza ujęcia Maxa Webera i Zygmunta Freuda: autorytet jako dwoistość respektu i lęku
Mechanizm więzi (z) odrzucenia
Trzy przypadki: autorytet z odrzucenia, autorytet jako substytucja
ideału, autorytet jako fantazmat zniknięcia
Autorytet z ducha negacji
Autorytet ewoluującego paternalizmu
Autorytet relacji beznamiętnej jako perwersyjnej autonomii
W stronę autorytetu racjonalnego: poprzez cztery kryzysy
O wspólnictwie autorytetów i ich ofiar
Autorytet jako ślad wyższego świata
O trudnościach „czytania” autorytetu i o presji jego iluzji
O groźbie niskiego autorytetu
Rozdział VII
(Po)nowoczesna aura dla autorytetu – impulsy myśli Zygmunta Baumana
Wstęp
Ślady autorytetu w zarysie socjologicznym z 1962 roku
Etyczne fiasko autorytetu nowoczesności
Autorytet: między parweniuszem, idolem i spożywcą a życiem w roju
Autorytet z lęku i niepewności
Rozdział VIII
Pułapy i pułapki słownikowe
Wstęp
Bezradność słownikowa – odsłona pierwsza
Słowniki filozoficzne i ich ograniczenia
Autorytet w nauce – ujęcie Janusza Goćkowskiego
Casus popularnego marksizmu
Wariant katolicki: afirmacja ideału
Przewrotność Roberta Nisbeta
Rozdział IX
Przymiarki pedagogiczne, mielizny i inne przeszkody psychologiczne
Wstęp
Trudności w problematyzowaniu autorytetu
Funkcjonalność autorytetu i jego ambiwalencja
Pierwszeństwo autorytaryzmu?
Słowniki psychologiczne
Profile autorytetu w perspektywie rozwojowej – Erik Erikson
i Lawrence Kohlberg oraz ich niedoczytania pedagogiczne
Autorytet jako „specyfika i indywidualność” –
źródło „partycypacji mistycznej” według Carla Gustava Junga
Rozdział X
Autorytet w perspektywie komunikacyjnej
Wstęp
Przypadek Jurgena Habermasa
Między narcyzmem i Cieniem
Pytanie o style bycia autorytetem: poza Hermanna Hessego
Estetyki oddziaływania
W stronę autorytetu symbolicznego
Rozdział XI
Autorytet w świetle Slavoja Žižka wykładni psychoanalizy Jacques’a Lacana
Wstęp
W kwestii autorytetu dyskursu naukowego
Typy dyskursu i pozycje autorytetu
Patologia autorytetu – pytania w kontekście groźby przemocy
Autorytet ojca (Imienia-Ojca) wobec dziecka
Wolność woli i perswazja (sugestia) autorytetu
Zmienne losy recepcji autorytetu: przypadki Hannah Arendt
i Zygmunta Freuda
Autorytet wobec innych i ich dzieł
Autorytet jako efekt performacji: między emanacją i namiastką mądrości
Pozor autorytetu w wariancie totalitarnym
Autorytet wobec roszczeń ofiary i wyzwania cierpienia
Przeciw autorytetowi Nikogo
Rozdział XII
Nauczyciel jako autorytet – o błędach opisów i projektów normatywnych
Wstęp
Przeciw ideałowi niekwestionowania u Mieczysława Łobockiego
Pozorny prymat ufności
Przestrogi w pracach Henryki Kwiatkowskiej
Przeciw integralnej sentymentalności
W stronę autoryzacji – współmyślenie na marginesie rozważań
Marii Dudzikowej o autorytecie nauczyciela
Marzenie Johna Holta o autorytecie „naturalnym” nauczyciela –
z namawianiem do forteli w grze „w Szkołę”
w pułapce formalizmu edukacyjnego
Rozdział XIII
Błąd sentymentalizmu, dydaktyzmu i psychologizmu – pytanie o ukryty autorytaryzm i bezradność wobec słabości autorytetu pedagogicznego nauczycieli
Wstęp
Stefana Baleya elementy psychologii wychowawczej a autorytet
Przeciw dydaktyzmowi Bolesława Niemierki
Psychologizm Jolanty Miluskiej i innych
O braku „fazowego” myślenia o autorytecie nauczyciela –
z ograniczoną wizją „poziomu” autonomii i słabością badań
nad aspektem stabilizującym komfort zamiast stymulacji rozwoju
Rozdział XIV
Autorytet pedagogiczny jako medium „obiektów niemych kulturowo” – o filozofii wychowania Zygmunta Mysłakowskiego
Wstęp
Przeciw sentymentalizacji autorytetu
W stronę autorytetu post-konwencjonalnego
Autorytet przeciw Erosowi? (pytanie o pedagogiczne minimum wpływu)
Autorytet w kontekście dydaktyki przeżycia, podniet i sprzężenia
Autorytet między napięciem i rozproszeniem
Rozdział XV
Autorytet przeciw dominacji. Radykalna wizja autorytetu w pedagogice amerykańskiej (Larry Grossberg, Henry A. Giroux i Peter McLaren)
Wstęp
Cztery typy elitaryzmu i autorytetu w edukacji
Źródła walki o autorytet (w) edukacji
Autorytet między dominacją a hierarchią
Zadanie pracy wobec autorytetu
Autorytet i intelektualiści
Jak bronić autorytetu przed konserwatyzmem i liberalizmem?
Autorytet w perspektywie trójwymiarowej niewspółobecności
W stronę głosu jako przejawu autorytetu
Trzy sposoby widzenia kryzysu autorytetu
Od zysku z krytyki autorytetu do odzysku autorytetu (dla) krytyki
Peter McLaren o językowym i etycznym upełnomocnieniu do walki o autorytet
Edukacja jako walka o nowe oblicze autorytetu
Zamiast zakończenia – czyżby mission impossible?
Bibliografia
Posłowie
Słowo od autora
Maria Dudzikowa – Na marginesie maszynopisu
Stanisław Zbigniew Kowalik – Opinia o książce
Zbigniew Kwieciński – Recenzja wydawnicza (fragmenty)
Bogusław Śliwerski – Rekomendacja lektury
Indeks nazwisk
Książka
-
ISBN:
978-83-7587-246-0
-
Autor:
Lech Witkowski
Inne tytuły z tej serii:
Aksjologia w kształceniu pedagogów
17,00
PLN
W trosce o wychowanie w szkole
36,75
PLN
Szkoła w świecie współczesnym
30,00
PLN
Fenomen sekt
22,89
PLN
Ku kulturowej koncepcji pedagogiki
28,00
PLN
